چکیده:
در سال 2008، « سازمان کشورهای صادرکننده که به اوپک گازی معروف شد با عضویت 11 کشور و با تعیین شهر دوحه به عنوان مقر خود رسما آغاز به کار کرد. اگر چه این سازمان دارای ماهیتی اقتصادی و تجاری است، اما بسیاری از صاحب نظران شکلگیری اوپک گازی را مقدمهای برای تحول در ساختار ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک جهان میدانند. از همین روست که اروپا و آمریکا که از بزرگ ترین مصرف کنندگان گاز طبیعی محسوب میشوند، شکلگیری این سازمان را از منظر خود تهدیدی بر امنیت انرژی و دست یابی آسان به گاز طبیعی میدانند و به شدت با آن مخالف هستند. در این میان، نکته حائز اهمیت این است که اکثریت اعضای این سازمان را کشورهای اسلامی تشکیل میدهند، به طوری که کشورهای ایران، قطر، اندونزی، برونئی، الجزایر، لیبی، مصر، نیجریه و قزاقستان (ناظر) 9 عضو از 13 عضو ( 11 عضو اصلی و 2 عضو ناظر) را به خود
اختصاص دادهاند. ضمن این که با پیوستن کشورهای ترکمنستان، مالزی، ازبکستان، موریتانی، مالی سهم کشورهای اسلامی در این سازمان بیش تر و پررنگ تر خواهد شد. اهمیت روزافزون گاز به عنوان یک منبع انرژی پاک، وابستگی اقتصادی غرب و به خصوص اروپا به گاز صادراتی این سازمان، تاثیرپذیری صنایع نظامی و دفاعی غرب از تحولات بازار گاز، تغییر نقشه ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی جهان و کم رنگ شدن نقش آمریکا و غرب در اقتصاد جهانی، افزایش قدرت مانور و چانه زنی اعضای سازمان به خصوص روسیه و ایران در برابر غرب و آمریکا، ایجاد زمینه برای هم گرایی بیش تر کشورهای عضو سازمان و ... از جمله فرصتهای مناسبی است که به اعتقاد کارشناسان باعث افزایش وزن ژئوپلیتیک کشورهای عضو به خصوص کشورهای اسلامی در برابر غرب و آمریکا خواهد شد. در این مقاله تلاش شده تا ضمن بررسی پتانسیل کشورهای اسلامی در
اوپک گازی، زمینه های موجود برای بهره گیری از این سازمان در ارتقاء جایگاه جهان اسلام در نظام ژئوپلیتیک جهانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.
The European Union with 28 member states is one of the largest economic unions in the world، however، the economic and financial crisis of recent years preceded by the housing crisis of 2008 in the US created many difficulties for it، and affected some of its member states، such as Ireland، Portugal، Italy، Spain and particularly Greece. The counties’ huge amount of debt and the doubt about their capacity to repay it، the weak financial policies of some member states and the inability of the European Central Bank in implementing financial discipline among EU members have created the biggest crisis confronting the EU since 1957. Although the EU was able to contain the crisis in 2013، and the Union entered a new phase of economic boom، the crisis has not completely been resolved and it may erupt once again in the future. Hence the question arises as to what is the impact of the Euro crisis on the process of integration in the EU. The hypothesis of this research is that although the EU has been able to contain the Euro crisis and enter a new period of economic growth، the impact of the crisis has been extensive and affected the process of EU integration. In order to arrive at such conclusion، various issues such as devaluation of the Euro، widening of the class gap، escalation of social unrest، extremist nationalisms and anti-European sentiments، the collapse of some governments، the tendency towards disintegration، and the possibility of Britain leaving the EU are discussed.
خلاصه ماشینی:
اهمیت روزافزون گاز به عنوان یک منبع انرژی پاک، وابستگی اقتصادی غرب و به خصوص اروپا به گاز صادراتی این سازمان، تأثیرپذیری صنایع نظامی و دفاعی غرب از تحولات بازار گاز، تغییر نقشه ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی جهان و کم رنگ شدن نقش آمریکا و غرب در اقتصاد جهانی، افزایش قدرت مانور و چانه زنی اعضای سازمان به خصوص روسیه و ایران در برابر غرب و آمریکا، ایجاد زمینه برای هم گرایی بیش تر کشورهای عضو سازمان و ...
اعضای اصلی این سازمان از جمله روسیه و ایران تشکیل اوپک گازی را گامی مؤثر در زمینۀ قیمت گذاری و عرضۀ مناسب و امن گاز طبیعی دانستند، درحالیکه مصرفکنندگان اصلی گاز از جمله آمریکا و اروپا شکل گیری این سازمان را تهدیدی بزرگ برای امنیت انرژی و دسترسی آسان به این حامل انرژیزا دانسته و نسبت به استفادٔە سیاسی از این سازمان توسط اعضاء هشدار دادند.
وجود این تعداد از کشورهای اسلامی که دارندٔە حدود نیمی از ذخایر گازی جهان هستند از یک سو و پراکندگی جغرافیایی آنها از آسیای جنوب شرقی (اندونزی، مالزی) تا خاورمیانه (ایران – قطر – امارت) و شمال و غرب آفریقا (مصر – الجزایر – لیبی و نیجریه ) از سوی دیگر، فرصت مناسبی را برای نقش آفرینی جهان اسلام در عرصۀ ژئوپلیتیک انرژی فراهم کرده است .
در ادامه مطلب وضعیت و جایگاه گاز طبیعی در میان حامل های مهم انرژی بررسی خواهد شد و سپس نقش و اهمیت اوپک گازی و همچنین فرصت های ژئوپلیتیک که این سازمان در اختیار کشورهای اسلامی قرار میدهد مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار میگیرد.