چکیده:
اهداف: با توجه به ناکامی برنامه های توسعه روستایی و روند روزافزون تخلیه جمعیت روستایی، گردشگری روستایی به عنوان رویکردی مکمل در کنار سایر فعالیت های اقتصادی مطرح شده است. گردشگری آثار مثبت اقتصادی و اجتماعی به همراه دارد. هدف مقاله، بررسی نقش گردشگری در تغییرات اقتصادی و اجتماعی روستاهای نمونه است.روش: روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی با استفاده از مطالعات میدانی و کتابخانه ای است. حجم نمونه تحقیق، 384 سرپرست خانوار روستاهای هدف گردشگری استان گلستان است. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارهای آماری و آزمون های کی دو، فیشر، کروسکال والیس و آزمون تی تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها/ نتایج: یافته ها بیانگر نقش متوسط به بالای گردشگری در ایجاد اشتغال با میانگین (77/2)، افزایش درآمد (89/2) و بهبود وضعیت جاده (5/3) و توسعه سرمایه گذاری (5/3) در روستاهای هدف است. رونق گردشگری منجر به تغییر ترکیب شغلی از کشاورزی به خدمات و صنعت شده است، به طوری که در قبل از انتخاب روستا به عنوان هدف شاغلین بخش های کشاورزی، خدمات و صنعت به ترتیب 51، 9/10 و 6/15 درصد بوده است که در بعد از انتخاب به 36/26 و 4/22 درصد رسیده است. وجود تفاوت ها در دو مقطع زمانی به وسیله آزمون تی زوجی نیز به اثبات رسیده است. همچنین گردشگری باعث افزایش تعامل با میانگین (56/3)، آگاهی (51/3) و مشارکت (4/3) شده است. افزایش میزان حضور زنان در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی(51/3) از اثرات فرهنگی گردشگری بوده است. براساس رویکرد تفکیکی، شاغلین بخش های خدمات و صنعت، نقش گردشگری را در ایجاد تحولات اقتصادی و اجتماعی مثبت تر از سایر گروه های شغلی ارزیابی کرده اند که بر اساس آزمون تحلیل واریانس fدر سطح بالایی از درجه اطمینان به اثبات رسیده است.
خلاصه ماشینی:
مجلۀ جغرافیا و توسعۀ ناحیه ای، سال سیزدهم ، شمارة ٢، پاییز و زمستان ١٣٩٤، شمارة پیاپی ٢٥ نقش گردشگری در تحولات اقتصادی و اجتماعی روستاهای هدف استان گلستان مهدی مودودی (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران ) mododi_61@yahoo.
علاوه بر موارد یادشده نقش گردشگری در بهبود عـدالت بـین مـردان و زنان از جهت دست یابی به فرصت های شغلی و افزایش حضور زنـان در عرصـه هـای اجتمـاعی، توسعۀ روابط فکری، فرهنگی و اجتماعی جامعـۀ میزبـان و مهمـان و شـناخت مـردم از فرهنـگ و تمدن کشورهای دیگر، مشهود است ( خانی، وسمه جانی و قنبرینسب ، ١٣٨٨، ص .
به این ترتیب که در مرحلۀ اول توسعۀ گردشگری، معمـولا مقـدار زیـادی از آرزوهـا و اشتیاق ساکنان به خاطر فواید اقتصادی ادراک شده برآورده میشـود و بـا گسـترش گردشـگری بـه علت بروز تغییرات ناخوشایند، درک و تصور مردم از اثرات گردشگری به تدریج منفی مـیشـود در موارد فوق فرض نگرش های مثبت مبتنی بر رعایـت ظرفیـت تحمـل اسـت (علیقلـی فیروزجـایی، بدری و فرجی سبکبار ، ١٣٨٦، ص .
برای سنجش اثرات گردشگری در بعد اجتماعی از ٩ متغیر مهـاجرت ، تعامـل ، آگـاهی، انسـجام اجتماعی، پیوستگی فرهنگی، مشارکت و اعتماد اجتماعی، حضور زنان در جامعـه و امنیـت و بـرای ارزیابی بعد اقتصادی از ٣ متغیر اشتغال و درآمد، کیفیت زیرساخت و حمل ونقل و توسـعۀ سـرمایه - گذاری استفاده شده است و برای هریک از متغیرهای فوق ، شاخص هایی معـین شـده کـه فهرسـت آن ها در جداول بخش یافته های تحقیق آمده است .