چکیده:
مطالعه حاضر، به بررسی اثرات افزایش قیمت مواد غذایی بر سطح فقر و میزان آسیب پذیری خانوارهای روستایی در ایران می پردازد. بدین منظور از اطلاعات هزینه ای خانوارهای روستایی در سال 1391 استفاده شد. ابتدا کشش های قیمتی جبرانی با استفاده از سیستم تقاضای تقریبا ایده آل درجه دوم محاسبه و اثر افزایش توام قیمت جهانی مواد غذایی بر رفاه خانوارها مورد بررسی قرار گرفت، تا از آن بتوان در محاسبه شاخص آسیب پذیری و تغییرات سطح فقر در خانوارهای روستایی استفاده نمود. نتایج نشان می دهد که پس از افزایش قیمت، خانوارها از نظر رفاهی در وضعیت بدتری قرار گرفته، به گونه ای که شاخص رفاهی تغییرات جبرانی محاسبه شده برای گروه های مواد غذایی مورد مطالعه، 78/530 هزار ریال به دست آمد که این میزان حدود 28/6 درصد متوسط درآمد ماهانه خانوارهای روستایی را به خود اختصاص می دهد و از آن، تحت عنوان شاخص آسیب پذیری یاد می گردد. با عنایت به خط فقر محاسبه شده پس از افزایش قیمت مواد غذایی (71/2772 هزار ریال)، بالغ بر 49 درصد خانوارهای روستایی، مخارج کمتری نسبت به این میزان را صرف تهیه مواد غذایی می نمایند و به عبارتی، دچار فقر تغذیه ای می باشند. همچنین نتایج نشان داد که در اثر افزایش قیمت مواد غذایی نزدیک به 14 درصد (معادل 2764 خانوار) به تعداد خانوارهای فقیر اضافه شده است. نتایج این مطالعه می تواند به منظور حمایت از اقشار آسیب پذیر و تامین امنیت غذایی و افزایش رفاه اجتماعی از طریق کمک به طراحی سیاست های اقتصادی، حائز اهمیت باشد؛ به نحوی که آثار منفی رفاهی گروه های کم درآمد جبران گردد.
This study investigates the effects of rising food price on poverty and rate of vulnerability of the Iranian rural households. Applying the rural households’ data in 2012، first the compensated price elasticities are calculated by a Quadratic Almost Ideal demand system and then the effect of simultaneous increases in world food prices on welfare of rural households is studied in order to compute the vulnerability index and poverty variations. Results show that after rising food prices، the households’ welfare significantly gets worse، so that the corresponding compensated variation equals to 530.78 thousand Iranian Rials، which accounts for 6.28% of mean monthly income of the rural households. This limit defines the vulnerability index. Based on the computed poverty line، i.e. 2772.71 thousand Iranian Rials، over 49% of the households spend less for food. In other words، they suffer from food poverty. The results also show that nearly 14 percent (about 2764 households) has been added to the share of poor households because of rising food prices. The findings of this study can be used to design economic policies in order to protection of vulnerable groups، food security and social welfare.
خلاصه ماشینی:
ابتدا کششهاي قيمتي جبراني با استفاده از سيستم تقاضاي تقريبًا ايدهآل درجه دوم محاسبه و اثر افزايش توأم قيمت جهاني مواد غذايي بر رفاه خانوارها مورد بررسي قرار گرفت، تا از آن بتوان در محاسبه شاخص آسيب پذيري و تغييرات سطح فقر در خانوارهاي روستايي استفاده نمود.
نتايج نشان ميدهد که پس از افزايش قيمت، خانوارها از نظر رفاهي در وضعيت بدتري قرار گرفته، به گونهاي که شاخص رفاهي تغييرات جبراني محاسبه شده براي گروههاي مواد غذايي مورد مطالعه، ٠٩٥/٨٧ هزار ريال به دست آمد که اين ميزان حدود ٦/٢٧ درصد متوسط درآمد ماهانه خانوارهاي روستايي را به خود اختصاص ميدهد و از آن، تحت عنوان شاخص آسيب پذيري ياد ميگردد.
Glassman et al(، خالدي و پرمه )١٩٧٩(، جعفري ثاني )١٩٧٦(، پورطاهري و همکاران )١٩٣٥(، ارشدي و کريمي )١٩٣٢( و شيروانيان )١٩٣٢(، نشان ميدهد که روشهاي متعددي به منظور محاسبه فقر مورد استفاده قرار گرفته است که از آن جمله ميتوان به سيستم مخارج خطي، روش نيازهاي اساسي، روش نسبت غذا، درصدي از ميانه يا ميانگين درآمد يا مخارج اشاره نمود.
در اين مطالعه به پيروي از ازم و رتاب )٢٠١٢ ,Rettab &Azzam (، شاخص آسيب پذيري به صورت نسبت کل شاخص رفاهي ناشي از افزايش قيمت مواد غذايي به ميانگين درآمد خانوار استفاده شد: WI Households Vulnerability=total welfare loss relative to incom=AI )2( که در اين رابطه WI مجموع تغييرات رفاه ناشي از افزايش قيمت مواد غذايي در سال مورد بررسي و ميانگين درآمد خانوارهاي روستايي مي باشد.