چکیده:
مقاله حاضر با مطالعه یک دوره دوازده ساله در مناسبات ایران و کشورهای جنوب شرق آسیا (1392-1381)، پدیده جهش در این مناسبات را در فاصله سال های 1386 تا 1390 و بازگشت آن به شرایط پیش از جهش، مورد بررسی قرارمی دهد. پرسش اصلی این است که علت جهش در مراودات میان ایران و کشورهای جنوب شرق آسیا در دوره زمانی بین 1386 تا 1390 و ناپایداری آن چیست؟ در پاسخ به این پرسش، نویسنده این ایده را مطرح می کند که روابط میان ایران و کشورهای جنوب شرق آسیا، از دو عامل اولویت سیاست بر اقتصاد و نوع کنشگری قدرت های بزرگ تاثیر پذیرفته است. بر این اساس، این فرضیه به آزمون گذاشته می شود که دلیل افزایش ناگهانی مناسبات میان ایران و کشورهای جنوب شرق آسیا در دوره زمانی بین 1386 تا 1390، تلاش ایران برای برقراری پیوندهای محکم اقتصادی با شرق در جهت کاستن از فشارهای سیاسی غرب و ناپایدار بودن آن، نتیجه فشارهای غرب برای تحریم ایران از یک سو و اولویت چین در سیاست نگاه به شرق ایران از سوی دیگر است. مطالعه روند مناسبات تجاری و اقتصادی ایران و کشورهای جنوب شرق آسیا، با استفاده از تحلیل داده های گمرک جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"به این ترتیب ، پرسش اینجا است که دلیل گسترش معنادار مراودات تجاری میان ایران و کشورهای جنوب شرق آسیا در سال های بین ١٣٨٦ تا ١٣٩٠ و بازگشت آن به شرایط پیشین چیست ؟ در مطالعه این وضعیت ، نوشتار حاضر این ایده را مطرح می کند کـه گسـترش مناسبات ایران با کشورهای جنـوب شـرق آسـیا و سـپس کـاهش آن ، نـه بـه دلیـل ضرورت اقتصـادی رابطـه بـا ایـن کشـورها، بلکـه ناشـی از نـوع روابـط ایـران بـا قدرت های بزرگ رخ داده است .
بـر ایـن اساس ، نویسنده این فرضیه را به آزمون میگذارد که «دلیل افزایش ناگهانی مناسبات میان ایران و کشورهای جنوب شرق آسیا در دوره زمانی بین ١٣٨٦ تا ١٣٩٠، تلاش ایران برای برقراری پیوندهای محکم اقتصادی بـا شـرق بـرای کاسـتن از فشـارهای سیاسی غرب و ناپایدار بودن آن ، نتیجه فشارهای غرب برای تحریم ایران از یک سو و اولویت چین در سیاست نگاه به شرق ایران از سوی دیگر است ».
هرچند در گذشته نیز جمهوری اسلامی ایران تـلاش کرده بود در بسیاری از موارد مورد اختلاف با غرب ، روابط خـود را بـا کشـورهای شرقی گسترش دهد (گوهری مقدم ، ١٣٨٦: ١٢)، در قالب این چـرخش و سیاسـت نگاه به شرق ، ایران سعی کرد تا این بار به گونه ای مناسبات خود را بـا دولـت هـای شرقی تقویت کند که به عنوان یک وزنه تعادل در جریان تقابل با قدرت های غربـی عمل کرده و به کشور قدرت مانور بیشتری در کاهش اثرات تقابل پـیش رو بـر سـر مسئله هسته ای با دنیای غرب بدهد."