چکیده:
در برخی ادبیات دینی، احادیث و روایاتی مشاهده میشود که دربردارندهی این معناست که زنان به لحاظ قوای عقلانی ناقص بوده و نقصشان در این زمینه هم ذاتی است. این گونه از بیان به صورتی تحقیرآمیز زنان را پایینتر از مردان تعبیر میکند؛ چرا که یک متن در حضور یک تقابل گفتمانی معنا مییابد. بررسی سندی این گونه از روایات، تشکیکی جدی را به دست میدهد، اما این پژوهش با گزارشی از بررسی سندی روایات – که توسط بزرگان مطالعات حدیثی انجام شده است- به بررسی دلالی آنها نیز میپردازد. هر دو روش، انتساب احادیث را به امامان معصوم (علیهم السلام) زیر سوال میبرد اما نگارنده با فرض صحت این روایات هم هنگامی که محتویات آنها را بر ادبیات مطالعات جنسیت عرضه میکند، تقبیحی در آنها در مورد زن مشاهده نمیکند. این مقاله به این نتیجه میرسد که نوع عقلورزی زنانه متفاوت از مردان است و البته با کشف این نوع عقلورزی و عرضهی آن بر مکاتب سه گانهی فلسفی اسلامی مدعی میشود که این نوع از عقلانیت میتواند بالاتر از عقلانیت تجربهگرای مردانه نیز به شمار رود
Some parts of Islamic Sunna contains statements about the innate rational imperfection of women. These suggestions humiliate women and associate to them an inferior position، comparing to men; because a text finds meaning in a discursive contradiction. Investigating the documentations of such traditions puts us in serious doubt about their accuracy، however this research، reporting the results of this investigation done by the Elm ol Hadith scholars، tries to assess their implications. Though both methods (i.e. investigating documentations and assessment of implications) undermine the accuracy of these traditions but the author، assuming the accuracy of these traditions، find no humiliation toward women when object their contents and implications to gender studies. This articles concludes that the female argumentation and rationalization is different with the male ones and، discovering this female rationality and presenting it to the three Islamic schools of philosophy، claims that it can be evaluated superior to the male empiricist rationality.
خلاصه ماشینی:
"چنانکه مشاهده میشود علامه جوادیآملی نیز در ابتدا با عبارت «ممکن است» تردید خود را نسبت به بیشتر بودن حتی سنخ خاصی از عقلانیت در مردان ابراز میکند و با اشاره به موضوع جهنم، خواننده را به این نکته میرساند که ممکن است واژهی عقل در این جملات منسوب به احادیث و روایات، استعارهای باشد از چیزی دیگر مانند هوش و غیره که ممکن است در افراد مختلف، متفاوت بوده و حتی از عامل جنسیت هم تأثیر بپذیرد.
اینکه معانیای نظیر آنچه امروزه با عناوینی چون عقل پوزیتیویستی، عقلانیت روشنگری، عقلانیت ابزاری و نظایر آن خوانده میشود، مدنظر بوده است که بنا بر اظهارات فمینیستها و اندیشمندان غربی، زنان نسبت به این نوع از عقلانیت موضعگیری جدی دارند و اگر در جایی، زنان در سویههایی اینچنین از عقلانیت، بیتمایل نشان داده شدهاند به معنای نفی کلی عقلانیت در میان آنان نبوده و تنها چنین سویههایی مدنظر روایات بوده است، اما با وسیعتر دیدن معنای عقلانیت از یک سو و ارتباط دادن آن با نیل به بهشت و تبیین جایگاه مادران در اسلام در این خصوص از سوی دیگر، وجود عقلانیتی فراتر از عقلانیت روشنگری در مادران ـ که بخشی از زنان هستند ـ اثبات میشود."