چکیده:
بررسی نظریه ها و نقدهای منتشر شده در نشریات نظری و تخصصی ادبیات کودک، می تواند در روشن شدن مسیر حرکت ادبیات کودک و تبیین نقاط قوت و ضعف جریان نقد و نظریه پردازی آن نقش مهمی داشته باشد. در این پژوهش کوشش شده تا با بررسی مقاله های تالیفی و ترجمه و نقد های شعر و داستان منتشر شده در ماهنامه ی کتاب ماه کودک و نوجوان(سال 1376 تا 1380) به نمایی کلی از وضعیت نظریه و نقد عملی ادبیات کودک، در آن سال ها دست یافت. براساس نتایج حاصل، بازنویسی، بازآفرینی و ادبیات عامیانه بیشترین موضوعات مطرح شده در مقاله های تالیفی است که می تواند نشان دهنده ی جایگاه و تاثیر ویژه ی ادبیات شفاهی و ادبیات کلاسیک در ادبیات کودک و نوجوان ما باشد. تنها پنج مقاله از مجموع مقاله های ترجمه ای به موضوعات نظری و نقد ادبیات کودکان اختصاص دارند و مقاله هایی تحلیلی به شمار می آیند . بازاری سرایی و ادبیات کودکانه نما، نقد صاحب اثر به جای نقد اثر وگاه لحن تند منتقد از موارد قابل توجه در جریان نقد شعر کودک هستند. در مجموع بیشترین رویکرد در بررسی شعر و داستان کودک و نوجوان، رویکردهای مختلف نقد سنتی بوده است. نقد ساختاری، جامعه شناختی، کهن الگویی و... از رویکردهای جدید نقد در بررسی داستان ها هستند. جریان داستان نویسی و نقد آن در این دوره در حال گذار از قالب ها و سبک های سنتی و شناخته شده ی پیشین به سبک ها و قالب های جدیدتر است. قالب طنز در این دوره کمتر مورد توجه منتقدان و نویسندگان بوده است.
Studying criticism and theories published in theoretical and specialized journals of children's literature can have an important role in highlighting the current of children’s literature finding the ups and downs of criticism and theorizing. In this study the papers and critical writings published in Monthly Journal of Children and Young Adults (from 1376 to 1380) are analyzed in order to find the general schema of children's literature and its theories and criticism in those years. According to the results، the most frequent subjects in these articles deal with re-writing، re-creating and folklore that emphasize the influence of oral and classical literature on children and young adult literature. Popular literature and child-like literature، criticizing the writer instead of his work and sharp and inappropriate tones are noticed in the poetry. Traditional criticism of children and young adult literature is dominant. Structuralist، sociological and archetypal criticism are usually used for fiction. Writing stories and criticism of fiction in this era is changing from known traditional patterns into more modern approaches. Satire and humor are neglected by critics and writers.
خلاصه ماشینی:
نقدونظریه ی ادبیات کودک به روایت کتاب ماه کودک و نوجوان (١٣٧٦تا ١٣٨٠) مصطفی صدیقی * عاطفه جمالی ** زهراکهن سلوکلویی دانشگاه هرمزگان چکیده بررسی نظریه هاونقدهای منتشرشده درنشریات نظری وتخصصی ادبیـات کـودک ، می تواند درروشن شدن مسیر حرکت این شاخه از ادبیات وتبیین قوت هاوضعف های جریان نقد ونظریه پردازی آن نقشی مهم داشـته باشـد.
از این میان می توان به دیگرخوانیهای نـاگزیر (١٣٨٧)،معصـومیت و تجربـه (١٣٨٢)،از این باغ شرقی (١٣٨٧)،تاریخ ادبیات کودکان ایران (١٣٨٣)،روش شناسـی نقـد ادبیـات کودکان (١٣٧٨ب )، زیباییشناسی ادبیات کودک (١٣٨٩)،کتاب کودک کتاب با واسـطه ؛ مقدمه ای بر مخاطب شناسی (١٣٩١)،عبور از مخاطب شناسی سنتی (١٣٨٥)،مقدمـه بـر ادبیات کودک؛ بحثی در شناخت مفهوم دوران کودکی (١٣٨٥)، بنیادهای ادبیات کـودک (١٣٨٧)، مبانی ادبیات کودک و نوجوان ؛ ویژه ی ادبیات دینی (١٣٨٦)،آشنایی با ادبیـات کودکان و نوجوانان و معیارهای نقدو بررسی کتاب (١٣٧٥)، «بررسی خواننده ی نهفتـه در داستان های احمد اکبرپور (برپایه ی نظریه ی ایدن چمبرز)»(١٣٨٩)، «فرآیند آفرینش ادبیت ومعنای ادبیات کودکان » (١٣٧٥)، «کودکانه نمایی ونوآوری » (١٣٧٥ب )، «چهـار محور سازنده ی متن ادبی کودکان » (١٣٧٨الف )، «مخاطبان گمشـده » (١٣٧٨)، «تارنمـای برهم کنشانه یمتن وتصویر بابررسی تطبیقی کتاب های برتر داستانی تصویری ایرانی و غیرایرانی (برپایه ی نظریه ی ماریا نیکولایوا وکارول اسکات )»(١٣٩٣)و...
نگارندگان درپژوهش حاضر تنها بر یک نشریه و دوره ای محـدودتمرکـز و سـعی کرده اند تا با بررسی کیفی هریک از مقاله هـاو نقـدهاو ارائـه ی آمـارو تحلیـل آن هـا، وضعیت نقدو نظریه ی ادبیات کودک رادر سال های بررسی شده درکتاب ماه کـودک و نوجوان به تصویر بکشند.