چکیده:
حوزه معنایی با دو رویکرد درزمانی و همزمانی قابل بررسی است که در بررسی درزمانی تغییراتی معنایی همچون تعمیم یا گسترش معنایی، تخصیص معنایی، مجاز، استعاره، ترفیع معنایی و تنزل معنایی مورد توجه قرار میگیرند. بر این اساس، پارهای از واژگان قرآنی در مقایسه با دوره جاهلی دچار توسعه مفهومی و افزایش مدلولهای خود شدهاند و برخی دیگر مفهومی تخصصی یافته و کاهشی در مدلولهای آنها رخ داده است. همچنین فرایندهایی همچون مجاز، استعاره، ترفیع و تنزل نیز در بخشی از واژگانهای قرآنی قابل مشاهده است. شناسایی این دسته از تغییرات و دستهبندی آنها میتواند در روشن شدن معنای واژگان قرآنی تأثیر بسزایی داشته باشد. همچنین با بررسی همزمانی حوزه معنایی و در نظر گرفتن باهم-آییهای همنشینی و متداعی واژهها، امکان دست یافتن به روابط موجود بین واژگانهای قرآنی و ترسیم آنها بصورت شبکهای از مفاهیم به پیوسته در قالب ترسیم روابط افقی و عمودی واژگانها وجود دارد. مقاله حاضر با روشی توصیفی به بررسی درزمانی و همزمانی حوزه معنایی میپردازد و در صدد تبیین کاربرد این موضوع در بررسی واژگان قرآنی است.
خلاصه ماشینی:
همچنین با بررســـی هم زمانی حوزه معنایی و در نظر گرفتن باهم آییهای همنشینی و متداعی واژه ها، امکان دست یافتن به روابط موجود بین واژه های قرآنی و ترسیم آنها بصورت شبکه ای از مفاهیم به پیوســـته در قالب ترســـیم روابط افقی و عمودی واژگان ها وجود دارد.
فصلنامه علمی ـ پژوهشی «تحقیقات علوم قرآن و حدیث » دانشگاه الزهرا(س )، سال ١٣، پیاپی٣١ ٠٢٠ هدف از بررســی و تحلیل حوزه معنایی، گردآوری تمام واژگانی اســت که به حوزه مشخصی اختصاص دارند و کشف و دستیابی روابط میان واژه ها و رابطه هر واژه با اصطلاح عام آن حوزه معنایی است (مختار عمر، ١٣٨٦ش ، ص ٧٣).
فصلنامه علمی ـ پژوهشی «تحقیقات علوم قرآن و حدیث » دانشگاه الزهرا(س )، سال ١٣، پیاپی٣١ ٠٢٣ قرار دادن این دو واژه در یـک حوزه بر مبنـای کاربردی اســـت که اهل یک زبان در یک دوره داشــته اســت که قاعدتا در بررســی همان دوره قابل اســتفاده خواهد بود.
(نغزگوی کهن ، ١٣٩٣ش ، ص ١١٩؛ صفوی، ١٣٨٣ش ، صص ١-١١) فصلنامه علمی ـ پژوهشی «تحقیقات علوم قرآن و حدیث » دانشگاه الزهرا(س )، سال ١٣، پیاپی٣١ ٠٣٠ مثال دیگر ترفیع معنایی، واژه «السفره » است که در ساختار متقدم خود به معنای غذای مســافر اســت که در حال حاضــر این واژه در زبان تاجران درباره کالاهایی مهم و باارزش کاربرد یافته اسـت .