چکیده:
صبر از فضايل مورد تاكيد در اسلام مي باشد؛ كه بيش تر از زاويه فردي ـ اخلاقي، مورد توجه قرار گرفته است؛ در حالي كه صبر از سهم و جايگاه بالايي در تربيت افراد براي زندگي اجتماعي برخوردار است. بهره مندي از اين جايگاه، در ابتدا نيازمند پاسخ به اين سوال است كه «صبر اجتماعي به چه معناست، غرض از آن، و مصاديق آن چيست؟»، پاسخي كه پژوهش حاضر با استناد به آيات قرآن و تفاسير معتبر شيعي، با بهره گيري از روش توصيفي ـ تحليلي در پي آن بوده است.نتايج حاصل از اين پژوهش بيان گر آن است كه اين نوع از صبر با حضور فرد در اجتماع و در ارتباط با افراد ديگر معني مي يابد، و در حفظ ثبات و ارتقاء اجتماع موثر مي افتد و به شكل مستقيم و غيرمستقيم زندگي فرد را متاثر مي سازد. اين نوع از صبر را مي توان به دو نوع كلي تقسيم كرد: صبر در برابر افراد اجتماع، و صبر در برابر مسائل اجتماع؛ كه صبر در برابر افراد نيز بر دو نوع است: صبر مشفقانه و صبر مصلحانه. صبر در برابر مسائل اجتماع نيز به صبر بر دشواري كار و فعاليت اجتماعي، صبر بر دوري اهداف اجتماعي، صبر در برابر كمبودها و مشكلات در اجتماع، و صبر در برابر دسيسه ها و فشارهاي رواني دشمن قابل تقسيم است.
خلاصه ماشینی:
"1 از اتصاف انسان¬های به فضیلت صبر در کلام حضرت حق می¬توان این نکته را نیز برداشت نمود که صابر بودن آنها برای آن است که مظهر اسمای حسنای خدای سبحان¬اند و یکی از نام¬های مبارک الهی صبور است که در دعای جوشن کبیر خداوند متعال به این نام و صفت خوانده می¬شود» (جوادی آملی، 1388، ج7، 602).
اما از آنجا که تاکنون صبر صرفا از زاویة فردی و اخلاقی مورد توجه واقع شده، و به عنوان یک منش اجتماعی دیده نشده است و به تبع آن، ضرورت، مصادیق و جایگاه آن در جامعه مورد پرداخت و تبیین قرار نگرفته است، این تحقیق، با توجه به خلأ موجود، در پی آن است تا با تبیین صبر اجتماعی براساس آموزه¬های قرآنی و اسلامی، گام اولیه را در راستای تربیت افراد و شهروندان صبوری که تضمین¬گر ثبات و ارتقاء هر جامعه¬ای هستند، بردارد.
2. صبر در برابر مسائل اجتماع عمدة افراد برای جامعة خویش افکار بزرگی در سر می¬پرورانند و پیشرفت مادی و معنوی آن را می¬طلبند؛ چرا که این اعتقاد را به درستی دریافته¬اند که شرایط و موقعیت جامعه¬شان بر زندگی آنان نیز تأثیرگذار است.
علامه جوادی آملی ضمن تأکید بر فضیلت صبر، دربارة لزوم صبر در مسائل اجتماعی معتقد است: «جامعه¬ای که افراد آن برخوردار از صبر و اهل صبر باشند، خداوند برای رشد و تعالی و پیشرفت و شکوفایی¬شان به آنان مدد می-رساند: بلی إن تصبروا و تتقوا و یأتوکم من فورهم هذا یمددکم ربکم بخمسة آلاف من الملائکة مسومین (آل عمران/125) (جوادی آملی، 1389، 373)."