چکیده:
سوال از چیستی تبلیغ در اسلام، موضوعی است که هم ازحیث تاریخی وهم از حیث علمی، دارای اهمیت زیادی است؛ چرا که درک اصول، ویژگیها وابزار تبلیغ اسلامی میتواند راهگشای ما درعصرحاضرباشد. اما تبلیغ، فقط عنصری نیست که خاص این زمان باشد، بلکه از ازل این امرمهم وجود داشته است ورسالت اصلی پیامبران در این امر قرار داده شده است که تبلیغ دین کنند، ولی درمورد پیامبران اولواالعزم:این وظیفه سنگینتر بوده است؛ زیرا این بزرگواران، طلایهداران وسردمداران امرخطیرتبلیغ بودند که به هرکدام کتاب یا شریعت جدیدی داده شده بود، لذا میطلبید که بااستفاده از روشهای جدید، تبلیغ خود راآغاز کنندومسیر تبلیغ را تاحدّ زیادی برای پیامبران ومبلّغین پس ازخود بازنمایند. این پژوهش که باهدف بررسی سیمای تبلیغی مشترک پیامبران اولواالعزم:در قرآنو به روش مروری – تحلیلی انجام گرفته است، درصدد بیان راهکارهای تبلیغی مشترک میان پیامبران اولواالعزم:است؛ شیوههایی که مخصوص زمان یامکان خاص نیستند؛ بلکه تحت هر شرایطی توجه وعمل به آنها برهرمبلّغی لازم وضروری است. پیامبران اولواالعزم:با اتّخاذ یک سیرهی منسجم ومنظم ودرعین حال، روشهای تبلیغی متفاوت بود که توانستند ایدههای ناب و زلال الهی را بهگوش تمامی مردم برسانند وازاین طریق، اولین گامها را در اجرای رسالت خطیرخود بردارند، تا برای ما که امروزه در عصر ارتباطات زندگی میکنیم، درک ماهیت این حرکت، ضروریتر نشان دهد. از مهمترین شیوههای تبلیغی مشترک این بزرگواران میتوان به خوردن روزی حلال و انجام عمل صالح، توصیه به صبر واستقامت، اقامهی دین وعدم تفرقه ونفاق درآن و... اشاره نمود.
خلاصه ماشینی:
") درقرآن مجید، برای زمینهها وعرصههای گوناگون، مطالب پرباری مطرح شده است؛ یکی از این زمینهها، «عرصهی تبلیغ دین» است که قرآن مجید بهشدت وصراحت، روی آن تکیه میکند و راههای اجرا وعملی ساختن این زمینه را بیان میکند، چنانکه میفرماید: (و ما کان المؤمنون لینفروا کافةفلولا نفر من کل فرقة منهم طائفة لیتفقهوا فی الدین ولینذروا قومهم إذا رجعوا إلیهم لعلهم یحذرون(توبه/122)؛ شایسته نیست مؤمنان همگی (بهسوی میدان جهاد) کوچ کنند؛ چرا ازهرگروهی ازآنان، طایفهای کوچ نمیکند (وطایفهای درمدینه بماند)تا در دین (ومعارف و احکام اسلام) آگاهی یابند وبه هنگام بازگشت بهسوی قوم خود، آنها را بیم دهند؟!
چنانکه گفتیم امرخطیرتبلیغ، از مهمترین برنامههای پیامبران الهی بوده است، اما دراین بین، پیامبران اولواالعزم:، وظیفهی سنگینتری را برعهده داشتهاند؛ زیراهرکدام، صاحب کتاب یاشریعت جدیدی بودهاند که با آوردن شریعت جدید، روشهای پیامبران پیشین ترک میشده وبه شریعت جدید، پرداخته میشده که لازم بوده برای بیان شریعت جدید، تبلیغ دین را به شیوههای جدید شروع کنند ودر این راه، از سیرههای مختلف، بهرهمندشوند.
دراین آیه ازسه جهت برای انجام عمل صالح کمک گرفته شده است: ازجهت تأثیرغذای پاک برصفای قلب، ازجهت تحریک حس شکرگزاری دربرابر نعمتهای پاکیزه ای که نصیبمان میشود و ازجهت توجه دادن به اینکه خدا شاهد وناظر اعمال آدمی است (مکارم شیرازی، همان، ص256).
ک: طباطبایی، 1374، ج18، ص331) بنابراین مسألهی بسیارمهمی که دراین آیه به انجام آن بسیارسفارش شده، مسألهی «صبر واستقامت» در امرتبلیغ است (مکارم شیرازی، 1374، ج21، ص377)؛ هرچند این آیه خطاب به پیامبراکرم6است، اما چون آیات قرآن از باب «إیاک أعنی واسمعی یاجارة» هستند، مخاطب آن همهی مردم هستند (ر."