چکیده:
یکی از ویژگیهای منحصر به فرد امام در کنار سایر خصوصیّات، مانند نصب الهی، عصمت، وابستگی به علم الهی و ولایت، موضوع هدایت به امر است که در دو جای قرآن به آن اشاره شده است. علاّمه طباطبائی کلمة «امر» را در این آیات، امر تکوینی گرفته است و مراد از آن را تصرّف در نفوس و امر ملکوتی میدانند. لذا سؤال اصلی مقاله این است که این نوع از هدایت چه نقشی در سازندگی جامعه ایفا میکند؟ پژوهشهایی که تا کنون دربارة هدایت به امر در آثار علاّمه طباطبائی صورت گرفته، بیشتر ناظر به معناشناسی این کلمه بوده، امّا نوآوری این مقاله تأکید بر نقش جامعهسازی این خصوصیّت از ویژگیهای امام است. روش تحقیق این مقاله به شیوة تحلیلی ـ توصیفی است و نتایج تحقیق با مراجعه به قرآن و روایات معتبر معصومین(ع)و بیشتر با تکیه بر تفسیر المیزان حاصل شده است.
خلاصه ماشینی:
com"/></H2> استادیار پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، تهران (تاریخ دریافت: 10/12/1391؛ تاریخ پذیرش: 21/01/1392) چکیده یکی از ویژگیهای منحصر به فرد امام در کنار سایر خصوصیات، مانند نصب الهی، عصمت، وابستگی به علم الهی و ولایت، موضوع هدایت به امر است که در دو جای قرآن به آن اشاره شده است.
در این آیه نیز خلافت تشریعی حضرت داود (ع) به خداوند استناد یافته است، لذا معلوم میشود که رهبری آن پیامبر معصوم با نصب الهی بوده است: ﴿وجعلنا منهم أئمة یهدون بأمرنا لما صبروا وکانوا بآیاتنا یوقنون﴾ (السجده/ 24)؛ یعنی برخی از بنیاسرائیل را که شایستة مقام رهبری بودند، به مقام امامت رساندهایم و آنان را امام مردم قرار دادیم تا به فرمان ما مردم را هدایت کنند و سبب این صلاحیت، صبر و استقامت آنها در فرمانهای الهی بود.
علامه طباطبائی میفرماید: «امام دلیلی است که نفوس را به سوی مقامات خود راهنمایی میکند، همچنانکه پیغمبر دلیلی است که مردم را به سوی معتقدات حق و اعمال صالح راه مینماید، البته بعضی از اولیای خدا تنها پیغمبرند و بعضی تنها اماماند و بعضی دارای هر دو مقام هستند؛ مانند ابراهیم و دو فرزندش» (طباطبائی، همان، ج 14: 429).
لازم به ذکر است به تعبیر علامه (ره)، به دلیل آیة ﴿ یوم ندعو کل أناس بإمامهم﴾ (الإسراء/ 71)، برخورداری از امام مختص گروهی خاص از مردم نیست، بلکه همة مردم در همة اعصار از امام حق و حجت الهی برخوردارند (طباطبائی، 1374، ج1: 274)، مشروط بر آنکه از وجود او بهره ببرند و تابع محض باشند، چرا که لازمة دوستی و محبت نسبت به پروردگار، تبعیت از فرستادگان اوست (آلعمران/ 31).