چکیده:
اين مقاله به بررسي نقش معنايي پسوند-ي در چارچوب نظريه نمود معنايي واژي ليبر مي پردازد. اين نظريه با استفاده از هفت مشخصه معنايي و يك اصل به نام اصل هم نمايگي، نقش معنايي عناصر واژي و عملكرد آنها را در فرايندهاي تركيب، اشتقاق و تغيير مقوله بررسي مي كند. اين نظريه براي هر عنصر واژي حتي وندها هم يك اسكلت معنايي و يك بدنه معنايي در نظر مي گيرد. نتيجه حاصل از اين بررسي اين است كه پسوند -ي دو وند هم آوا است كه هر كدام يك نقش دارد: اسم سازي و صفت سازي؛ -ي اسم ساز اسكلت معنايي [-ماده، پويا ([ ]) <پايه>] و -ي صفت ساز اسكلت [-ماده، ([ ]) <پايه>] را به اسكلت پايه اضافه مي كند. ديگر نقش هاي منتسب به آنها به دلايل ديگري مانند گسترش معنايي و نياز دنياي واقعي گويشور به عناصري و نبود وندهاي لازم براي ساخت آن عناصر باعث شده كه اين وند براي اين نقش ها هم به كار رود.
خلاصه ماشینی:
٢- نظریۀ نمود معنایی واژی (lexical semantic representation) زبان شناسان هم مانند فیزیکدانان و شیمیدانان همواره برای پی بردن به ماهیت مواد مورد مطالعۀ خود کوشیده اند کوچکترین ذرات یا نخستی های تشکیل دهندة آنها را بیابند و از این طریق هستی و چیستی و فرایندهای حاکم بر کنش و واکنش های ایجاد آنها را بررسی کنند.
برای آشنایی با اسکلت های معنایی که در آنها مشخصه های معنایی کمیتی به کاررفته باشد، دو اسکلت معنایی از زبان انگلیسی و از لیبر(٢٠٠٤) نقل می کنیم : (19) re- [ +CI([ ], < base>)] (20) -ery, -age [+B,+CI([ ], <base>] این اسکلت ها نشان می دهد که وندها هم مانند سایر عناصر واژی مشخصۀ معنایی و موضوع دارند و وجود <پایه > نشانگر آن است که این عناصر به پایه می پیوندند.
او معتقد است که یکی از لایه های معنایی رامی توان با مشخصه هایی نسبتا ثابت بیان کرد، اما از شمار و کیفیت آنها اطمینان ندارد، چون معتقد است که این مشخصه ها از زبانی به زبانی دیگر ممکن است متفاوت باشد و حتی برای بیان مشخصه های زبانی مانند انگلیسی باید با دقت بیشتر بعد از بررسی عناصر واژی مشخصه ها را ارائه کرد.
٣-١- پسوند -ی اسم ساز صادقی (١٣٧٠) در رابطه با نقش این وند در اسم سازی می نویسد: -ی در کلماتی مانند خوبی ، مردی ، بندگی ، و غیره بی شک پسوند اسم معنی (یا حاصل مصدر) است و به انواع مختلف کلمه ، از صفت و حروف اضافه (مانند چونی)، و وابسته های پرسشی (مانند چگونگی) و غیره ملحق می شود و مفهوم انتزاعی آنچه را که از پایۀ این کلمات اراده می شود، نشان می دهد.