چکیده:
متداولترین نوع تعریف نابینایی که مورد پذیرش تقریبا همه محافل علمی و سازمان های مختلف می باشد. بدین شرح است : «نابینا کسی است که دید و بینایی او علی رغم برخورداری از امکانات چشم پزشکی مانند عینک و غیره در یک چشم یا هردو چشم ٢٠/٢٠٠ یا کم تر باشد». افرادی که دارای نقص بینایی هستند اما میزان دید آنها از ٢٠/٢٠٠ بیش تر و از ٢٠/٧٠ کم تر است جزء افراد نیمه بینا محسوب می گردند. (غلامعلی، ٢٧٢،١٣٧٣ ). برای تعاریف نابینایی کار آسان است اما برای برنامه ریزی بایستی به دسته بندی مشخصی از گروههای مختلف با آسیب دیدگی بصری برسیم . تصویرسازی ذهنی چه نیازی از انسان را بر طرف میکند؟ تصویر سازی ذهنی را به صورت بسیار ساده میتوان به دو دسته تصویرهای آشنا (برگرداننده) و تصویرهای پیش بینی کننده تقسیم کرد. همان گونه که از عنوان این دسته بندیها فهمیده میشود، مرتبه اول از تصویرهای ذهنی، انسان را در به خاطر آوردن موارد و موضوعات آشنا کمک میکند و دسته دوم که در زندگی نقش بسیار موثری دارد، حرکات و تغییرات و نتایج حاصل از رفتار را از پیش تعبیر و تفسیر میکند و می تواند در حرکت و رفتار مناسب انسان در محیط ، وی را کمک کند و همچنین از بروز پارهای خطرات وی را محافظت کند. مطالب گفته شده به صورت خلاصه مفهوم تصویر سازی ذهنی را به طور کلی بیان میکند اکنون به بحث پیرامون تصویر سازی ذهنی نابینایان می پردازیم .
خلاصه ماشینی:
(فرماني، ١٣٨٤، ص ٣١) طراحي به وسيله زبان ممکن است نابينايي از داشتن دست محروم باشد و حس انگشتان پا به اندازه اي نباشد که بتواند طراحي و نقاشي کنند، به اين دليل از رنگ هاي خوراکي استفاده ميکند، مقداري از زبان خود را در رنگ فرو ميکنند و مستقيماً بر روي بوم آن احساسي را که دارند طراحي و هم زمان نقاشي ميکنند.
شناخت رنگ يا طعم رنگ و مزه رنگ اين رنگ ها هيچگونه زياني براي بدن ندارند و با آزمايش هاي مختلفي که در سال ٧٣ صورت گرفته و به ثبت اختراعات رسيده است ، نابينايان عزيز و معلولان جنگي مي توانند از اين رنگ ها استفاده کنند و بدون استفاده از دست فقط با چشيدن رنگ ها که هر رنگي طعم مخصوص خود را دارد از رنگ مورد نظر استفاده کنند.
اين تصوير مسلماً براي کساني که نابيناي مادر زاد بوده اند و هيچ تجربه بصري ندارند و آنها که پس از يک دوران بينايي به دليل سوانح يا بيماري ها، چشم خود را از دست داده اند متفاوت است .
براي مثال، نابينايان مي شنوند که مردم دربارة آسمان آبي صحبت ميکنند و ممکن است تمام يا بعضي از احساسات و عواطف متفاوت را که هواي صاف و آفتابي باعث آنها شده است جانشين رنگ آبي کنند، که البته در اين مورد منظورشان هواي مطبوع و نشاط انگيز است .
براي يک نابينا که به صورت مادرزادي از اين نعمت محروم بوده است مهمترين مشکل ، تجسم مفهوم رنگ و کاربرد آن و وارد ساختن آنها به اين دنياست .