چکیده:
فروپاشی شوروی موجب این تصور غلط شد که ناتو به پایان خط رسیده است . از اینروی علمای سیاسی متعددی از جمله هنری کسینجر، رونالد استیل ، هوگو ده سانتیز و کنث والتس ساختارگرا از پایان ناتو صحبت نمودند. دلایل متعددی چون توسعه بنیادگرایی مذهبی ، تروریسم بین المللی ، الزامات نظم دموکراتیک جهانی نوین ، امنیت نظم اقتصاد جهانی ، باعث توسعه مباحث در زمینه احیا و توسعه ناتو گردید. این مقاله از میان عوامل متعدد موثر بر توسعه ناتو در مناطق آسیای میانه و قفقاز به دنبال تبیین و کالبد شکافی یکی از علل اساسی توسعه و جابجایی جغرافیایی ناتو یعنی بر عوامل اقتصادی آن متمرکز شده است . از دید نگارندگان این مقاله ، تشکیل اتحاد شوروی مهم ترین ضد روند در برابر توسعه سرمایه داری و جهانی شدن سرمایه داری بوده است . پیامد این موضوع به تعویق افتادن مسئل جهانی شدن سرمایه داری از سال ١٩١٧ تا ١٩٩٠ بوده است . بعد از فروپاشی اتحاد شوروی و تغییر جهت گیری اقتصادی در چین ، فرصت مناسبی ایجاد شد که سرمایه داری ضمن بازسازی خود بتواند خود را به نظام اقتصادی مسلط جهانی تبدیل و نظم نوین جدید را بازسازی نماید. به دلایل زیادی که عموما توسط ایمانوئل والرشتاین نظریه پرداز نظام جهانی مطرح شده ، سرمایه داری مجبور به جابجایی جغرافیایی و الحاق مناطق جدید به حوزه فعالیت های خود بوده است . از دید والرشتاین بقای سرمایه داری به این جابجایی های جغرافیایی و الحاق مناطق بستگی دارد. والرشتاین معتقد است ، بهبود حمل و نقل ، ارتباطات و جنگ افزارها موجب (1)پایین آمدن مداوم هزینه های ادغام مناطق جدید در مناطق مرکزی می گردد. از سوی دیگر والرشتاین معتقد است ، گسترش های پی در پی ، فرایندی آگاهانه اند که از انواع فشارهای نظامی ـ سیاسی و اقتصادی استفاده (2) کرده و البته بر مقاومت های سیاسی در منطقه که این گسترش جغرافیایی به وقوع پیوسته است ، فائق آمده اند./
خلاصه ماشینی:
"به دلایل زیادی که عموما توسط ایمانوئل والرشتاین نظریه پرداز نظام جهانی مطرح شده ، سرمایه داری مجبور به جابجایی جغرافیایی و الحاق مناطق جدید به حوزه فعالیت های خود بوده است .
(٢٠) از دید والرشتاین ، اقتصاد جهانی سرمایه داری مدام لزوم گسترش مرزهای جغرافیایی نظام خود را در کل احساس نموده و از اینرو مکان های جدید تولید را برای مشارکت در تقسیم کار محوری خود ایجاد کرده است .
٢٨) اکنون می توان در مورد کشورهای آسیای میانه و قفقاز این سؤل را طرح نمود که اگر جوامع فوق شرایط فرهنگی و جغرافیایی لازم برای توسعه سرمایه داری را کسب کرده اند، دیگر چه نیازی به توسعه ناتو با ابزارهای امنیتی وجود دارد؟ قبل از شروع پاسخ به این سؤال اساسی لازم است به تغییرات رخ داده و شرایط جدید ایجاد شده برای توسعه سرمایه داری در این کشورها اشاره نماییم : ١ـ بدون شک فروپاشی شوروی زمینه ساز اساسی رفع مهم ترین موانع سیاسی و سیستمی الحاق این مناطق را در نظام جهانی فراهم آورده است .
از اینروی گسترش ناتو در این مناطق می تواند ضمن رفع موانع فیزیکی و فضایی توسعه سرمایه داری ، امکانات و فرصت های مناسبی را برای الحاق کشورهای این منطقه در این نظام ها و به عبارتی دیگر سهیم شدن در تقسیم کار بین المللی مدنظر غرب را فراهم آورد.
Phare 98 سوی دیگر نویسندگان معتقدند که فروپاشی نهادها، سازمان ها و ساختار اتحاد جماهیری شوروی سابق و تأسیس جمهوری های جدید در آسیای میانه و قفقاز شرایط و فرصت مناسبی را برای توسعه نظام سرمایه داری فراهم آورده است ."