چکیده:
مراجعه به تفاسیر معتبر و روایات صحیحالإسناد، پرده از مراد الهی در آیات
مجمل بر میدارد. از جمله این آیات، آیه 38 سوره حجر و 81 سوره صاد است
تعبیر می شود. در این آیات، » یوم الوقت المعلوم « که در این مقاله از آن به آیه
مهلت درخواستی ابلی از خداوند تا روز قیامت جهت اغوای بندگان، مقیّد
در طول تاریخ تفسیر » یوم الوقت المعلوم « به روزی معلوم میشود. مصداق
مورد اختلاف است. انطباق یوم المعلوم به روز قیامت، نفخ صور اوّل، رجعت
نبی مکرّم و هور حضرت حجّت مهمترین آرای مطرحشده مفسران
در بیان مصداق این روز میباشند. با توجّه به قرائن قرآنی و تفسیری و
یوم الوقت « هم چنین روایات صحیح السند از ناحیه ائمه هدی مصداق
نمیتواند روزی جز هور حضرت حجّت باشد؛ که مرن ابلی و » المعلوم
رهایی مجتمل انسانی از گناه و شر در این روز محقّق میشود. بررسیهای
صورت گرفته در این جستار که با روش توصیفی تحلیلی به نگارش درآمده نیز مؤید این مطلب است که:مراد از«یوم الوقت المعلوم»یاد شده در آیات قرآن،روز ظهور حضرت مهدی است؛و سایر دیدگاه های مطرح شده دارای اشکالات سندی و محتوایی می باشند.
خلاصه ماشینی:
"خداوند پس از این نافرمانی، ابلیس را مورد غضب قرار میدهد: (قال فاخرج منها فإنک رجیم* و إن علیک اللعنة إلی یوم الدین( (حجر: 34-35) شیطان از خداوند درخواست میکند تا روز قیامت زنده بماند: (قال رب فأنظرنی إلی یوم یبعثون( (همان: 36) ولی خداوند به وی تا روزی معلوم مهلت میدهد: (قال فإنک من المنظرین* إلی یوم الوقت المعلوم( (همان: 37-38) شیطان قسم یاد میکند همچنان که خدا وی را مطرود درگاه خود نموده و گمراه ساخته، وی نیز به گمراهی همه بندگان خداوند بپردازد: (قال رب بما أغویتنی لأزینن لهم فی الأرض و لأغوینهم أجمعین( (همان: 39) طبق ادامه آیات مربوط به اغوای ابلیس، عدهای از بندگان خداوند از گمراهی وی مستثنی شدهاند و اغوای ابلیس، مقید به جمله (إلا عبادک منهم المخلصین( (همان: 40؛ ص: 83)گشته است.
(طباطبایی، 1374: ج12، 235- 236) نویسنده تفسیر نمونه نیز احتمال اینکه «یومالوقتالمعلوم» روز قیامت باشد را با ظاهر آیات مورد بحث که لحن آن حاکی از عدم موافقت با در خواست ابلیس است؛ و همچنین با دیگر آیات قرآن کریم که خبر از مرگ عموم زندگان در پایان این جهان میدهند؛ سازگار نمیداند (مکارم شیرازی، 1374: ج19، 343).
ایشان همچنین در جایی دیگر از تفسیرش گفتار کسانی را که با استناد به آیه 50 سوره مبارکه واقعه: (لمجموعون إلی میقات یوم معلوم(؛ (همگی در موعد روز معینی گردآوری میشوند) مراد از «یومالمعلوم» را روز قیامت عنوان میکنند؛ اینچنین مورد انتقاد قرار میدهد: این احتمال بسیار بعید است، چرا که اگر چنین میبود، باید خداوند بهطور کامل با درخواست او موافقت کرده باشد، در حالیکه ظاهر آیات فوق این است که بهطور کامل با درخواست او موافقت نشده و تنها تا «یومالوقتالمعلوم» موافقت شده است."