چکیده:
بررسي اصالت متون مختلف ادب فارسي با استفاده از الگوهاي علمي و چارچوب هاي مشخص، مي تواند از طرفي، معياري واحد براي داوري درباره اصالت اين متون به دست دهد، و از طرف ديگر، بسياري از اين متون را كه هنوز اصالتشان مورد ترديد است از بلاتكليفي خارج كند. رباعيات خيام از جمله آثاري است كه علي رغم پژوهش هاي فراواني كه درباره آن انجام شده است، هنوز بر سر آن اختلاف بسياري وجود دارد و تعداد رباعيات اصيل اين شاعر هم چنان نامشخص است. از اين رو، در مقاله حاضر كوشيديم تا با به كارگيري الگويي زبان شناختي، و با استفاده از روشي توصيفي-تحليلي و آماري به بررسي و مقايسه 20 رباعي اصيل و 20 رباعي منسوب به خيام از منظر ساخت موضوعي بپردازيم، و پس از تجزيه و تحليل داده ها دريافتيم كه ويژگي رباعيات اصيل خيام سادگي بيش تر و استفاده كم تر از ساخت هاي پيچيده است، در حالي كه رباعيات منسوب گرايش بيش تري به پيچيده گويي و استفاده از ساخت هاي نشان دار دارند. بدين ترتيب، با توجه به تفاوت قابل توجه دو پيكره از منظر ساخت موضوعي، به اين نتيجه رسيديم كه رباعيات منسوبي كه در مقاله حاضر بررسي شده اند، دست كم از اين منظر، متعلق به خيام نيستند.
خلاصه ماشینی:
"همچنین ، برای انتخاب رباعیات منسوب ، ازمیان رباعیـات متعـددی کـه درمنـابع گوناگون وجود دارد، تصمیم گرفتیم کار را به رباعیاتی محدود کنیم که احتمال انتسـاب آن ها به خیام بیشتر باشد وپژوهشگران درباره یآن ها دچار تردیـد هسـتند؛ امـا دلیلـی منطقی برای رد یا پذیرفتن آن ها نیافته اند؛ چـه ، بـه نظـر مـی رسـد رباعیـاتی کـه بیشـتر محققان آن ها را جعلی می دانند وبا شواهد وقراین متعدد مشخص شده است که متعلق به خیام نیستند، به بررسی دوباره نیاز ندارند؛ بنابراین ، برای گزینش رباعیـات منسـوب ، دیگربار به منابع یادشده مراجعه شد وبیست رباعی به طور تصادفی ازمیان رباعیاتی که هدایت ودشتی به عنوان رباعیات مشکوک اما خیام وار اختیار کرده بودند، انتخاب شد.
٥. نتیجه گیری براساس تحلیل ساخت موضوعی (نظام آغازگری پایان بخشی ) رباعیات اصیل ومنسوب ، رباعیاتی که دراین مقاله اصیل پنداشته شده اند نسبت به رباعیـاتی کـه منسـوب فـرض شده اند، دست کم ازمنظر ساخت موضوعی ساده ترهستند؛ زیرا نخست ، تعداد بیشـتری آغازگر مرکب با توالی «متنی + تجربی » درآن ها به کار رفته اسـت کـه بـه دلیـل وجـود حروف ربطی است که بـرای هـم پایـه سـازی اسـتفاده شـده انـد؛ ایـن خـود دلیلـی بـر ساده تربودن رباعیات اصیل است ."