چکیده:
تدفين و توجه به دنياي پس از مرگ، در بين همة اقوام از اهميت خاصي برخوردار
بوده است؛ به همين دليل ما شكل گيري اشكال مختلفي از تدفين در يك سرزمين واحد، در طول
دورانهاي مختلف و بر اساس دين و اعتقادات آنها را شاهديم. سيستان از اين قاعده مستثني نبوده و
در ادوار مختلف، اشَكال متنوعي از تدفين را تجربه كرده است. سنت آرامگاه سازي اسلامي از قرن
ششم هجري قمري به بعد در سيستان پديدار شد و پيش از اين تاريخ، آثاري از آرامگاه به دست
نيامده است. در اين نوشتار سعي شده است از طريق پژوهش هاي ميداني و مطالعات كتابخانه اي،
تنوع اشكال تدفين و ويژگيهاي آرامگاههاي حوزه زهک سيستان مورد بررسي و تحليل قرار گيرد .
نتايج حاصل از اين مطالعات، بيان كنندة اين مهم است كه تغييرات صورت پذيرفته در شيوه هاي
تدفين مربوط به حوزه مورد مطالعه، ناشي از تأثير عوامل جغرافيايي و سنت هاي ديرين مردمان منطقه
بر اساس باورهاي ديني آنان و همچنين بازتابي از شرايط اقتصادي دورههاي مختلف و تفاوت هاي
مذهبي ساكنان سيستان بوده است.
خلاصه ماشینی:
"بررسی قبور و آرامگاههای دورة اسلامی سیستان (مطالعة موردی حوزة زهک ) 1 مرجان شهرکی فرخنده تدفین و توجه به دنیای پس از مرگ، در بین همة اقـوام از اهمیـت خاصـی برخـوردار بوده است ؛ به همین دلیل ما شکل گیری اشکال مختلفی از تدفین در یـک سـرزمین واحـد، در طـول دورانهای مختلف و بر اساس دین و اعتقادات آنها را شاهدیم .
قبرستان این روستا بر روی تپه ای به ارتقاع پنج متر ساخته شده و هفت آرامگاه دارد کـه در ایـن قسمت ، فقط به توصیف یکی از آرامگاهها پرداخته می شود و ویژگی هـای سـایر آرامگـاههـا در جدول آورده شده است .
این قبرستان وسیع با ماسه بادی پوشیده شده و دارای قبوری به شکل پشته های کم ارتفـاع اسـت کـه روی آنها را با سنگ ریزه پوشش دادهاند.
دیوارها از بیرون دارای قابهای مستطیل شکلی است که در داخل آنها روزنه هایی به شکل چلیپا ساخته شده و در گلی که برای پوشش بنا مورد استفاده قرار گرفته ، خـردهسـفالهـای قرمز رنگ فراوانی دیده می شود.
در ساختار قبور سیستان دورة اسلامی عواملی مانند تفاوتهای مذهبی ، وضعیت زمین ، پرآبـی و خشکسالی بسیار مؤثر بوده است ؛ به طوری که قبور با طاق گهوارهای که در اصطلاح محلی به آن تیرگ (Tirg) می گویند، برای جلوگیری از بالا آمدن جسد در اثر بالا آمدن زه و رطوبت ، بنا می شده و در عین حال در سالهای خشک، تدفین ها طبق سنت معمول سایر مناطق انجام می شـده است ."