چکیده:
دوره صفويه عصر شكوفايي هنرهاي زيباي ايران به شمار مي رود. در اين عصر هنرمندان فراواني با تشويق پادشاهان در سراسر قلمرو صفويه مشغول به كار بودند. همين امر باعث شد آثاري نگاشته شود كه به شرح حال خوشنويسان و هنرمندان اختصاص داشته باشد. «گلستان هنر» اثر قاضي منشي احمد قمي (953- ح1015ق.) يكي از رساله هاي مهم عصر صفويه به شمار مي رود و از معدود منابع مستقلي است كه اطلاعات ارزشمندي درباره خوشنويسان، نگارگران و تذهيب كاران عصر صفوي ارائه مي دهد. مولف با نگرشي نو در تاريخ تذكره نويسي ايران جزئيات فراواني از هنرمندان عصر صفويه را بازگو مي كند. از سوي ديگر، «مناقب هنروران» كتابي است كه مصطفي عالي افندي (948-1008 ق.) آن را يك دهه قبل از نگارش «گلستان هنر»، در سرزمين عثماني به نگارش درآورد. اين دو اثر شباهت ها و تفاوت هايي با يكديگر دارند كه قابل تامل است. پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصيفي-تحليلي ضمن تبيين زمانه و زندگي نويسندگان دوكتاب، به بررسي انتقادي مباحث مندرج آنها بپردازد.
خلاصه ماشینی:
"نگارنده در مقاله حاضر سـعی دارد، ضـمن معرفـی مختصـر نویسـندگان و ویژگـی هـای روزگار ایشان ، دو اثر مزبور را از نظر ظاهری و محتوایی و مضامین به صورت تطبیقی مـورد نقد و بررسی قرار دهد و پس از نقد ادبی بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد: آیـا نگـارش کتابی چون گلستان هنر نتیجة نیاز آن روز جامعه عصر صفوی و شـکوفایی فرهنـگ و هنـر آن دوره بوده یا صرفا تقلیدی است از آثار به وجود آمده در سـرزمین عثمـانی و بـه خصـوص مناقب هنروران؟ شرح مختصر زندگی قاضی احمد قمی قاضی احمد قمی یکی از تاریخ نگاران مهم عصر صفویه است که در عصر شاه طهماسب ، شـاه اسماعیل دوم ، شاه محمد خدابنده و شاه عباس یکم می زیسته است .
در واقع همان گونه که ذکر شد، خود قاضی احمد اشاره مـی کنـد بـه ایـن کـه چـون بسـیاری از هنرمندان هم عصر وی گمنام مانده اند، تصمیم به نگارش چنین کتابی گرفته است و مخاطبـان کتابش هم دوستان و بزرگان و شاهزاده گان هسـتند.
زیـرا در دورة صـفویه هنرهـایی چـون خوشنویسی ، نگارگری و فنون مربوط به کتاب سازی به اوج اعتلای خود رسیده بود، در نتیجه نیاز بوده تا هنرمندان این حوزه ها شناخته شوند و قاضی احمد نیز به دلیـل ایـن کـه خـود در سایه شاهزاده ابراهیم میرزا بالیده بوده ، در نزد بسیاری از خوشنویسان بنام تعلیم دیـده بـوده و مهم تر از همه این که با بسیاری از هنرمندان ملاقات داشته است ، در بستری مناسـب توانسـته این کتاب را به نگارش درآورد."