چکیده:
بغداد در سده دهم هجري سرزميني حدفاصل دو قدرت سياسي مهم در منطقه بود؛ دولت عثماني و دولت صفوي. به تدريج در نيمه دوم اين قرن، پايه هاي قدرت دولت عثماني در بغداد استوار شد. بغداد كه پيش از اين، تحت حمايت ايرانيان، پيشينه اي ديرينه در برپايي كارگاه هاي هنري و خلق نسخ مصور باشكوه داشت، در اين دوره شكوفايي دوباره يافت. گرد آمدن هنرمندان و اصحاب هنر در بغداد، زمينه شكل گيري مكتبي جديد در كتاب آرايي را فراهم آورد كه امروزه با نام مكتب كتاب آرايي بغداد عثماني شناخته مي شود. پرسش اين است كه ايرانيان تا چه اندازه در پيشرفت مكتب كتاب آرايي بغداد عثماني تاثيرگذار بوده اند؟ پژوهش پيش رو با رويكردي تاريخي و روشي تحليلي به بررسي موضوع مي پردازد. اين بررسي نشان داد كه حضور و فعاليت استادان ادب و هنر ايراني در بغداد، تاثير بسياري بر شكل گيري و گسترش مكتب كتاب آرايي بغداد و نوع آرايش كتاب ها در عصر حاكميت عثمانيان داشته است.
خلاصه ماشینی:
"این بررسی نشان داد که حضور و فعالیت اسـتادان ادب و هنر ایرانی در بغداد، تأثیر بسیاری بر شکل گیری و گسترش مکتب کتابآرایی بغـداد و نـوع آرایـش کتاب ها در عصر حاکمیت عثمانیان داشته است .
اهمیت این موضوع از آنجا است که مکتب کتاب آرایـی بغـداد، اگرچـه در دوران نفـوذ عثمانیان شکل گرفت ، اما بیشتر آثار، تحت تأثیر مکاتب هنـری ایـران و بـا مضـامین شـیعی ایجاد شدند.
٤ در این قرارداد کـه بـه صـورت مبادلة نامه انجام شد، سلطان عثمانی توافق کرد که با پیروان مذهب شیعه با مدارا رفتارکند و از زوار ایرانی حمایت نماید، همچنین به فرماندهان مرزی تأکید کرد که از صدور هرگونـه ١ منوچهر پارسادوست (١٣٦٤)، زمینه های تاریخی اختلافات ایران و عراق، تهران : شرکت سهامی انتشار، ص ١٨.
در این بخش ، ابتدا به معرفی حامیان کارگاه های تولید نسخ مصور در شهر بغداد در عصـر حاکمیت عثمانیان - اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری - می پـردازیم و سـپس نقـش هنرمندان ایرانی را در توسعة این مکتب بررسی می کنیم .
نقش ایرانیان در توسعه مکتب کتاب آرایی بغداد عثمانی در این بخش سه موضوع مورد بررسی قرار مـی گیـرد؛ نخسـت بـا اسـتناد بـه منـابع و اسـناد مکتوب ، به معرفی هنرمندان ایرانی فعال در کارگاه های هنری بغداد مـی پـردازیم .
مکتب کتاب آرایی بغـداد کـه در اواخـر سـدة دهـم هجری تحت حمایت حکمرانان عثمانی شکل گرفت ، مجموعـة متنـوعی از طـرح هـای قـدیمی ، مدل ها و روش های ترکیبی را در کنار شیوه های فردی و خلاقیت های شخصی هنرمندان بـه کـار گرفت و سبکی التقاطی پدید آورد."