چکیده:
حاصل تعامل عوامل محلی و الگوهای گردشی در بلند مدت، نوع و حالت آرایش نواحی دمایی در هر پهنه جغرافیایی را تعیین می کند. آگاهی از پراکندگی مکانی دما در پهنه های جغرافیایی، زمینه ساز برنامه ریزی و سیاست گزاری های درست محیطی است. این پژوهش با هدف شناسایی و تفکیک نواحی حرارتی ایران به انجام رسیده است. بدین منظور، دادههای شبکهای دمای بیشینه (حداکثر) ایران از پایگاه داده اسفزاری برداشت شده. دادههای این پایگاه یک دورهی 43 ساله در بازه زمانی روزانه از 1/1/1340 تا 29/12/1383 را میپوشاند و اندازهی یاختههای شبکه 15×15 کیلومتر است. پس آرایه دمای بیشینه ایران به ابعاد 15705×7187 مبنای شناسایی نواحی حرارتی کشور قرار گرفت. برای تفکیک مکانی نواحی حرارتی، یک تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی با روش ادغام وارد بر روی آرایه داده ها اعمال گردید. نتایج نشان داد که ایران را می توان بر مبنای دمای بیشینه روزانه به پنج ناحیه حرارتی شامل نواحی کوهستانی مرتفع، کوهستانی و کرانه های خزر، پست مرکزی، پست جنوب شرق، کرانه های جنوبی به ترتیب با متوسط دمای 9/ 18، 9/22، 26، 3/28 و5/31 درجه سلسیوس، تفکیک نمود. بررسی ها نشان داد که آرایش نواحی حرارتی تابعی از پیکربندی ناهمواری و عرض جغرافیایی است.
تنوع دمایی در استانهای کرمان، فارس و بویژه لرستان و ایلام قابل توجه است. در حالیکه استانهای سیستان و بلوچستان، یزد، خراسان رضوی، سمنان و بخصوص هرمزگان و بوشهر علی رغم وسعت زیاد از تنوع دمایی برخوردار نیستند.
خلاصه ماشینی:
"3-Jonse 4 -Stafford and et al 5 -Astatkie and et al 6 -Turkes and Sumer 7 -Toreti and Desiato 8- Kayano and Sansigolo 9 -Fujibe 10 -Van de Vyver 11-Hamilton and Tarifa 12 -Konrad 13 -Zhang 14 -Henderson and Muller 15-Higgins 16 -Goncalves 17 - Klein Tank and Konnen 18 -Tatli 19 - Pezza and Ambrizzi 20 - Mendoza and Maravilla 21 - Bhutiyani 22- Pavia 23 - Choi 24 -Van De Besselaar منتظری(١٣٨٩) با استفاده از داده های دمای روزانه و روش تحلیل خوشه ای، فصول دمایی ایران را شناسایی نموده است .
شکل ٣) سری زمانی دمای بیشینه ناحیه کوهستانی و ناحیه پست مرکزی - شرقی و جنوبی / شکل ٤) تفکیک دو پهنه ای نواحی حرارتی ایران همانطور که پیش از این ذکر شد، ناحیه کوهستانی به دو بخش تفکیک می گردد: الف ) ناحیه کوهستانی مرتفع با مساحت ١٩/١ درصد که مرتفعات زاگرس از عرض جغرافیایی ٣٣ درجه به بالا حدفاصل آباده- یاسوج تا آذربایجان و بخش های غربی و میانی البرز به اضافه کوههای خراسان شمالی (کپه داغ-هزار مسجد و آلاداغ-بینالود) را در بر می گیرد."