چکیده:
نظريه كاتاستروف، روش مناسبي را براي مدل سازي سيستم هاي ديناميكي كه با تغييرات ناگهاني همراه هستند، ارائه مي كند. از وقايع اقليمي كه تاثيرات زيادي بر پوشش گياهي بيابان هاي ساحلي جنوب شرقي كشور بر جا گذاشت، طوفان گونو است؛ چنين بارش هايي با شدت كمتر در فروردين 1393 نيز در شهرستان جاسك به وقوع پيوست. اين مقاله سعي دارد ارتباط بين وقايع اقليمي حدي و تغييرات ناشي از آن ها در وضعيت خاك و پوشش گياهي منطقه سديچ - جگين به عنوان بخشي از جلگه غربي مكران را با فرايندهاي ژئومورفولوژيك بادي منطقه مطالعه كند. داده هاي تحقيق شامل توزيع فضائي لندفرم هاي ژئومورفولوژي، آمار بارندگي منطقه و امتياز عوامل سنگ شناسي، شكل اراضي، باد، خاك، پوشش گياهي، اشكال فرسايش بادي، رطوبت خاك، نوع و پراكنش نهشته هاي بادي و مديريت اراضي در هر يك از لندفرم ها است. از نقشه هاي زمين شناسي، توپوگرافي، تصاوير ماهواره اي، مدل اريفر و معادلات رابطه پوشش گياهي با بارندگي نيز به عنوان ابزار استفاده شد. با استفاده از معادلات پوشش- بارندگي، تغييرات پوشش گياهي منطقه در نتيجه وقايع اقليمي طوفان گونو و بارندگي هاي فروردين 1393، برآورد گرديد. فرسايش بادي در بازه زماني قبل و بعد از وقايع گونو و بارش هاي فروردين 93 نيز با استفاده از مدل اريفر و معادلات پوشش- بارندگي مورد ارزيابي قرار گرفت. ابتدا تاثير تغييرات ايجادشده در وضعيت پوشش گياهي بر عملكرد فرسايش بادي منطقه محاسبه شده و سپس وضعيت جديد فرسايش بادي پس از وقايع حدي اقليمي به كمك معادلات پوشش- بارندگي و مدل اريفر برآورد گرديد. بر طبق يافته ها، وقايع بارشي استثنائي هرچند باعث كاهش فاحش رسوب دهي بادي لندفرم ها در جلگه غربي مكران شده است، ليكن اين تغيير چنان بزرگ نيست كه باعث تغيير در عملكرد فرسايشي باد بر سطح جلگه شود؛ لذا از منظر فرايندهاي بادي نمي توان اين وقايع را در شمار وقايع كاتاستروفي طبقه بندي كرد.
خلاصه ماشینی:
"1 Babnold, 1941;Chepil and Woodruff, 1963;Greeley and Iversen, 1985 2 Woodruff and Siddoway, 1965 3 Harper et al.
داده های تحقیق شامل توزیع فضائی لندفرم های ژئومورفولوژی و توده های ماسه ای، آمار بارندگی منطقه و امتیاز عوامل سنگ شناسی، شکل اراضی و ناهمواری، سرعت و وضعیت باد، عامل خاک و پوشش غیرزنده ، تراکم و نوع پوشش گیاهی، اشکال فرسایش بادی، رطوبت خاک، نوع و پراکنش نهشته های بادی، مدیریت و استفاده از اراضی در هر یک از واحدهای کاری است .
E. A ( Iranian research institute of forest and rangelands, Ekhtasasi & Ahmadi) گام دوم : در این گام با استفاده از معادلات تغییرات پوشش گیاهی تحت تأثیر نوسانات بارندگی، تغییرات پوشش گیاهی منطقه در نتیجه وقایع حدی اقلیمیطوفان گونو در خرداد سال ١٣٨٦ و بارندگیهای فروردین ١٣٩٣، برآورد گردید.
جدول ٢- برآورد درصد افزایش پوشش گیاهی در اثر وقایع حدی اقلیمیگونو و فروردین ٩٣ در منطقه تحقیق (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ٤- نمائی از پوشش گیاهی منطقه ، راست : قبل از طوفان گونو، چپ : شش ماه پس از وقوع طوفان جدول ٣ امتیازات عوامل نه گانه مؤثر در فرسایش خاک در روش اریفر را به همراه طبقه فرسایش بادی در لندفرم های ژئومورفولوژی و کل عرصه موردبررسی، به صورت متوسط و در شرایط عادی اقلیمینشان میدهد.
جدول ٣- امتیازات عوامل مدل اریفر به همراه طبقه فرسایش و رسوب ویژه بادی در لندفرم ها (به تصویر صفحه مراجعه شود) تأثیر تغییرات ایجادشده در وضعیت پوشش گیاهی بر عملکرد فرسایش بادی منطقه و وضعیت جدید فرسایش بادی پس از وقایع حدی اقلیمیدر جدول ٤، آورده شده است ."