چکیده:
هدف پژوهش ، تحلیل الگوی همدید و نمایه قائم هوای منجر به بارش های شدید محلی جنوب شرق ایران است . بررسی داده های بارش روزانه ٣١ ایستگاه هواشناسی در دوره (١٣٩٢-١٣٦٠) نشان داد که بارش سنگین مهر ١٣٩٠ که در جنوب شرق ایران رخ داده است ، یکی از شدیدترین بارندگیهای دوره انتقالی پاییزی است که از ویژگی محلی برخوردار و نیز مقدار بارندگی بیشتر ایستگاه ها نسبت به نرمال بارندگی ماهانه بطور چشمگیری بالاتر بوده است . برای بررسی ویژگیهای پارامترهای هواشناسی در روزهای بارندگی و روزهای پیش از آن ، نخست دیاگرام های گرماپویشی تحلیل شدند. برای تعیین الگوی همدید نیز نقشه های هوا تا سطح ژئوپتانسیل ٢٥٠ هکتوپاسکال مورد بررسی قرار گرفت . دیاگرام های گرماپویشی گویای کاهش دما و فشار هوا و افزایش رطوبت نسبی و دمای نقطه شبنم در روزهای بارشی نسبت به روزهای پیش از آن است . نتایج حاصل از ترسیم نمودارهای اسکیو-تی و همچنین موقعیت تراز FCL و LCL اختلاف ارتفاع قله ابر با سطح FCL و مقادیر نمایه های پویشی KINX و SHOW،CAPE شرایط مساعد برای ناپایداری هوا را نشان میدهد. محاسبه نمایه های ناپایداری نشان داد که نقش عامل همرفت در رخداد این بارش یک نقش مکمل بوده است ، زیرا هنگامی همرفت عامل اصلی بارش محسوب میشود که میزان همرفت شدت کافی داشته باشد، تا ناپایداری لازم برای ایجاد بارش را فراهم سازد. تحلیل الگوی همدید، بیانگر فعالیت یک سردچال بود. چرخندگی مثبت پیرامون هسته سردچال و جریان جنوبی هوا در حاشیه شرقی سردچال زمینه همرفت هوای کم و بیش ناپایدار را در جنوب شرق ایران فراهم ساخته است . فعالیت سردچال ها از این جهت اهمیت بالایی دارد که در کنار نقش سامانه های موسمی بارش های تابستانی و نقش بادهای غربی بارش های زمستانی، میتواند در بارش های دوره انتقال پاییزی جنوب شرق ایران نقش چشمگیری بازی کند.
خلاصه ماشینی:
"اگر چه پژوهش هایی که تاکنون در رابطه با نقش پدیده های همدید و محلی بر رخداد بارش های ایران انجام شده است ، میتوان گفت که ضرورت شناخت سامانه هایی که در دوره های انتقالی (بهار و پاییز)، گاه بخش وسیعی از کشور را در بر میگیرند، همچنان پا برجاست ؛ لذا هدف این پژوهش ، تحلیل فیزیکی و مطالعه نمایه قائم هوای محلی منجر به بارش های سیل آسای دوره انتقالی پاییزه در روزهای پیش از ورود سامانه بارشی به محل و نیز شناخت شرایط همدید لایه های وردسپهر در هنگام اوج فعالیت آن به منظور ارائه الگوی کاربردی منطبق با این نوع شرایط جوی در جهت ایجاد آمادگی لازم برای مواجهه و جلوگیری از خسارات احتمالی آن میباشد.
الف ١٩ مهر (١١ اکتبر) ب : ٢٠ مهر (١٢ اکتبر) / / شکل ٦- نقشه همگرایی شار رطوبتی در روزهای ١٩ (الف )، ٢٠ (ب ) مهر ١٣٩٠ نتیجه گیری بارش های شدید پاییز ١٣٩٠ از ویژگیهای منحصر به فردی برخوردار بوده وگویای ویژگی محلی بودن این بارش - ها است ، زیرا بارندگیهای شدید تنها در گستره جنوب شرق کشور رخ داده و سایر نقاط ایران در روزهای فعالیت این سامانه بارشی فاقد بارندگی بودند.
بطورکلی سه فرآیند گرماپویشی توانسته است هوای گرم ، نمناک و ناپایداری برای گوشه جنوب شرقی ایران فراهم ساخته و سامانه بارشی مهر ١٣٩٠ خورشیدی را پدید آورد: الف : الگوی همدید: شرایط پویشی هوا که ناشی از واگرایی هوا در سطوح بالای اتمسفری نیمه شرقی سردچال بوده و ناپایداری هوا در سطح زمین را به دنبال داشت ."