چکیده:
پيوند و هماهنگي بين الفاظ و معاني، مي تواند ناشي از تكرار آواها در بافت كلام و بار معنايي خاص واژگان باشد كه هم سبب تمايز معنايي در گزينش واژگان و هم در تداعي معاني نقش بسزايي دارد؛ بنابراين در سطح ادبي كلام و ساختار كلي جمله، سطح آوايي از سطح معنايي جدا نمي شود. بحث القاگري آواها در متن، اولين بار توسط زبان شناس فرانسوي، موريس گرامون در قرن بيستم طرح شد. اما، قبل از طرح آن توسط گرامون به عنوان نظريه اي در حوزه ادبي، گروهي از شاعران فرانسوي سده نوزدهم كوشيدند، پيوند و تناسب جلوه هاي صوتي حاصل از ساختار كلام را با ديگر پديده هاي عالم هستي آشكار سازند. در اين مقاله با كمك روش توصيفي-تحليلي، نويسندگان بر آنند تا تناسب و هماهنگي موججود بين الفاظ نهج البلاغه در خطبه جهاد را از دو منظر معناشناسي واژگان متقاربه المعني در محور جانشيني واژگان و بررسي نظريه زباني موريس گرامون مبني بر القاگري آواها در متن، تحليل معناشناسانه كنند. نتايج بيانگر انسجام درون متني خطبه بوده و موضوع مورد اهميت كه القاگري آواها در اين خطبه را مورد تاييد قرار مي دهد، كاربرد واكه ها و همخوان ها ، با توجه به بارمعنايي شان در فرازهايي از خطبه است كه بسامد اين همخوان ها و واكه ها براي انتقال معاني به مخاطبان، با ارائه جدول هاي آماري نشان داده شده است.
خلاصه ماشینی:
"دلیل انتخاب واژه ی " البلاء " در بافت جمله : با توجه به بررسی های لغوی - معنایی که بـرای هـر یـک از واژگـان صـورت گرفـت ، می توان گفت که علاوه بر مؤلفه های دخیلی – کاربرد افعال ماضی -که در این فراز از خطبه ، بر ائتلاف لفظ با معنا بیش از پیش می افزاید، سنجش و گـزینش واژگـان متناسـب بـا بیـان مقصود از جانب امام علی (ع )، به صورت کاملا اصولی و بر پایـه ی رویکـردی معناگرایانـه انجام پذیرفته است ؛ چراکه به نظر می رسد، دلیل کاربرد واژه ی "البلاء" توسط امام علی (ع ) بدین منظور بوده که پیشه ی راه قرار دادن جهاد، چه در امور زندگی و چه مسائلی که منافع عمومی را در برمی گیرد، به تبع با نوعی خستگی روحی و روانی و جسمی همراه است ؛ این معنا نیز از بارمعنایی واژه ی بلاء قابل دریافت است .
٤ - در بخش بررسی نظریه ی زبانی موریس گرامون در خطبـه ی جهـاد، آنچـه حـائز اهمیت می باشد و القاگری آواها را در این خطبه مورد تأیید قرار می دهد، "کاربرد واکه ها و همخوان ها"، با توجه به بارمعنایی شان در فرازهایی از خطبه بوده است ؛ بـدین معنـا کـه در فرازهایی از این خطبه که امام (ع ) در ابتدا با امیدواری مردم را به امر جهاد دعوت مـی کنـد؛ ولی نتیجه ای جز ناامیدی دربرنداشته ، در ابتدا، بسامد واکه هـای درخشـان و سـپس غالـب شدن واکه های تیره مشاهده شده و به نظر می رسد از میان واکه های فوق الذکر، مهـم تـرین کارکرد واکه ها، کارکرد واکه های تیره بوده است ؛ چه این که در این خطبه ، گله و شکایت آن حضرت از نافرمانی پیروانش به اوج خود می رسد و امام (ع ) توانسته است با جملاتی چند، همراه با کارکرد واکه های القاگر، این مهم را به ذهن مخاطب القا کند."