چکیده:
نحوة مواجهة هریک از ادیان الهی با دنیای مدرن و دگرگونیهای فرهنگی، سیاسی و اقتصادی و تحولات تند و سریع مدرنیته و مسائل ناشی از آن، از مسائل مهم پیش روی ادیان است. هدف این نوشتار ارائة گزارشی از نحوة مواجهة مسیحیت با لوازم و مسائل دنیای جدید و چارهاندیشی بهتر برای این مواجهه است. پیروان کلیسای کاتولیک در مواجهة با جهان جدید و مسائل و معضلات آن و رقیبان تازهنفس و مقتدری چون اومانیسم، لیبرالیسم، سکولاریسم، فمینیسم و ...، با تعدیل در دیدگاههای خویش، به شیوههای گوناگون این مواجهه را پیش بردند. برخی از آنها، نظیر احیای فلسفة توماس آکویناس یا نوتومیسم، الهیات اجتماعی و پرداختن به امور اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، و آشتی محتاطانه با دنیای مدرن از طریق شورای واتیکانی دوم از ناحیه خود کلیسا شروع شدند یا نظر مساعد کلیسا را جلب کردند و برخی نیز، نظیر مدرنیسم کاتولیکی از حمایت کلیسا برخوردار نشدند.
خلاصه ماشینی:
برخي از آنها، نظير احياي فلسفة توماس آکويناس يا نوتوميسم، الهيات اجتماعي و پرداختن به امور اجتماعي، سياسي و اقتصادي، و آشتي محتاطانه با دنياي مدرن از طريق شوراي واتيکاني دوم از ناحيه خود کليسا شروع شدند يا نظر مساعد کليسا را جلب کردند و برخي نيز، نظير مدرنيسم کاتوليکي از حمايت کليسا برخوردار نشدند.
واژه «مدرنيسم» به نحوي خاص و دقيقتر در مورد جنبشي در اواخر قرن نوزدهم و آغاز قرن بيستم به کار ميرفت که داراي ويژگي تجددسازي يا آزادانديشي الهياتي در کليساي کاتوليک رم بود (و به همين جهت هم، در انگليسي حرف اول آن را با حرف بزرگ ثبت ميکنند)؛ اما در عين حال بايد گفت که توصيف مدرنيسم کاتوليک به عنوان يک جنبش، غلطانداز است، زيرا کساني که معمولاً به آنها «مدرنيست» اطلاق شده است به هيچوجه پايهگذار مکتب خاصي نبودند.
پاپ يک سال بعد (1879) در پيامي خطاب به «مجمع مقدس مطالعات و تحقيقات» براي بار دوم اعلان داشت که از سر تجربه و يقين به اين نتيجه رسيده است که در شرايط بحران کنوني عالم و تهاجم عليه دين، کليسا و جامعه، هيچ راهي امنتر از اين نيست که «در همه جا از طريق تعاليم فلسفي، رجوع به اصول صحيح نظر و عمل کرد» (پازوکي، 1390: 39-37؛ Ibid: 6).
322 شوراي واتيکاني دوم اصلاح دروني و توجه به مخاطبان بيروني بود (Cunningham, 2009: 211)، زيرا راه را براي اصلاح کليساي کاتوليک گشود و طي اسناد بسياري در جهت امروزي کردن 323 مسيحيت در ساية جهان نوين علم، فناوري و گسترش معلومات و ارتباطات سريع دنياي مترقي، دستوراتي صادر کرد.