چکیده:
گسترش فزایندهی فناوریهای اطلاعات و ارتباطات و شکلگیری "جامعهی شبکهای" منجر به تحول و دگرگونی ارزشهای فرهنگی در اغلب جوامع معاصر شده است که بارزترین مثال آن رشد ارزشهای سکولار ـ عقلانی و ارزشهای ابراز وجود یا رهاینده است. این مطالعه در صدد است تا با بررسی این فرایند، اثر میراث سنتی را در رابطه با فضای مجازی و ارزشهای فرهنگی در چند کشور اسلامی واکاوی نماید. دیدگاههای نظری متفاوتی در رابطه با فضای مجازی و ارزشهای فرهنگی قابل دستهبندی است: نخست دستهای که بر همگرایی ارزشها و فرهنگها در جهان عقیده تأکید میکنند؛ گروه دوم بر اهمیت ارزشهای فرهنگی و ماندگاری کامل آن در جوامع مختلف تأکید دارند و گروه سوم بر امتزاج و ترکیب ارزشهای سنتی و مدرن در جوامع جدید اذعان دارند. اخیراً نظریهای تحت عنوان "دیوارههای آتشین" بر اهمیت موانع فرهنگی ـ اقتصادی در تغییر و جایگزینی ارزشها تأکید دارد. بر این اساس، تغییرات جامعهی ایران در مقایسه با سایر نقاط نشان میدهد که چنین موانعی نیز در اثرگذاری فضای مجازی بر تغییرات ارزشی در جامعهی ایرانی نقش کاملاً برجسته ای دارند.
خلاصه ماشینی:
"بر این اساس سؤالهای زیر مطرح میشوند، آیا همانگونه که تز همگرایی فرهنگی استدلال میکند، ارتباطات جهانشمولگرا فرایند شبیهسازی ارزشهای مدرن را در جوامع سنتی، تسریع خواهند بخشید؟ و یا همانگونه که تز تمایزگرایی فرهنگی استدلال میکند میتوانیم شاهد واکنشهای متضادی در میان کسانی که احساس تهدید بیشتری میکنند، باشیم؟ یا اینکه آیا از طریق رشتههای قرض گرفته شده از مکانهای مختلف و جوامع، فرهنگ آمیزشی (مختلط) تولید خواهد شد؟ و یا همانگونه که مدل «دیوارهی آتشین» استدلال میکند نگرشها و ارزشهای نسبتا قوی وجود دارند که در برابر جریانهای creolization firewall theory cosmopolitic communications ارتباطجمعی عمیقا ریشهدار هستند؟ نظریهی ارائه شده توسط اینگلهارت و نوریس نشاندهندهی این است که اثرات استفاده از رسانهها برای کسانی که در جوامع جهانشمولگرا و کسانی که در جوامع محدود و بسته زندگی میکنند متفاوت است.
جدول 5: میانگین نمرات میانگین شاخصها برای همهی کشورهای مورد بررسی در سه گروه مناطق فرهنگی تعداد پاسخگو میانگین شاخص فرامادیگرایی (5-0) میانگین شاخص استقلال {2-(2-)} میانگین شاخص برابریخواهی جنسیتی میانگین شاخص تساهل میانگین شاخص ارزشهای ابراز وجود کشورهای فراصنعتی 3269 80/2 03/1 77/0 2/1 09/1 کشورهای صنعتی 2015 7/1 20/0- 24/0- 58/0- 46/0 کشورهای اسلامی 10253 8/1 11/0- 50/0- 56/0- 61/0- نتایج آزمون معنیداری که در جدول 6 گزارش شده است، نیز حاکی از معنادار بودن تفاوت بین میانگینهای حداقل دو دسته از کشورها، یا بهعبارت دیگر وجود تفاوت معنادار میان کشورهای با زمینهی متفاوت اقتصادی ـ اجتماعی میباشد."