چکیده:
هدف از این پژوهش بررسی نقش مسجد در افزایش سرمایة اجتماعی در قرآن و روایات بود. بدین منظور توصیفهای انجامگرفته از نهاد مسجد در قرآن و روایات بر اساس نماگرهای سرمایة اجتماعی ساماندهی شده است، تا از این طریق نقشآفرینی مسجد در تولید روزافرون سرمایة اجتماعی درک شود. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بر اساس منابع اصیل اسلامی است. توصیفهای انجامگرفته از نهاد مسجد بیانکنندۀ کارکردهایی بهمراتب فراتر از صرف محل عبادت بودن آن (به معنای خاص عبادت فردی) است. این نهاد، از طریق اثرگذاری مستقیم بر عناصر هنجارهای مشترک، اعتماد و مشارکت، سبب تولید و توزیع سرمایة اجتماعی میشود. دو عنصر نخست، سبب پیوند ذهنی افراد و در نتیجه تمایل آنان به حضور در اجتماع مسجدمحور، و عنصر بعدی، زمینۀ پیوند عینی آنان در نهادهای تشکیلشده درون نهاد مسجد را فراهم میکند.
خلاصه ماشینی:
دانشجوی دکتری، دانشکدة الهیات ، پردیس فارابی دانشگاه تهران ، قم ، ایران (تاریخ دریافت : ١٣٩٥/٠٢/١٢؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٥/٠٦/٢٨) چکیده هدف از این پژوهش بررسی نقش مسجد در افزایش سرمایۀ اجتماعی در قرآن و روایات بود.
بدین منظور توصـیف هـای انجـام گرفتـه از نهاد مسجد در قرآن و روایات بر اساس نماگرهای سرمایۀ اجتماعی ساماندهی شده است ، تا از این طریق نقش آفرینـی مسـجد در تولیـد روزافرون سرمایۀ اجتماعی درک شود.
علاوه بر مطالعات پیش گفته ، مقالاتی نیز به مبحث سرمایۀ اجتماعی با محوریـت مسـجد پرداختـه است که برخی از آن ها عبارت اند از: مقالۀ بهنام عرب بافرانی با عنوان «بررسی نقش مساجد به عنـوان ابـزار مهندسـی فرهنگـی در سرمایۀ اجتماعی»، که مهندسی فرهنگی را به مبحث سرمایۀ اجتماعی ارتبـاط داده اسـت و از ایـن رهگذر به یکی از ابزارهای مهم مهندسی فرهنگی یعنی مسجد اشاره میکند.
محمد سمیعی در مقاله ای با عنوان «سرمایۀ اجتمـاعی مسـاجد و انقـلاب اسـلامی ایـران : مطالعـۀ موردی شبکۀ اجتماعی مسجد هدایت » با به کارگیری روش تحلیل شبکۀ اجتمـاعی بـرای سـنجش میزان انباشت سرمایۀ اجتماعی در شبکۀ اجتماعی مساجد، مطالعه ای موردی روی مسـجد هـدایت تهران انجام داده است .
بنابراین ، مشاهده میشود مطالعه های فراوانی پیرامون نقش مسجد در افزایش سرمایۀ اجتمـاعی انجام گرفته است ، اما این مطالعات گامی اساسی و مبنایی در پیگیری مؤلفه های سرمایۀ اجتماعی و چگونگی ظهور و بروز آن ها در نهاد مسجد از منظر قرآن و روایات برنداشته اند.
بر این اساس ، لازمۀ اصلی تشـکیل سـرمایۀ اجتماعی تمایل افراد برای حضور در یک اجتماع است تا از طریق پیوند ساختاری بین آنان سرمایۀ اجتماعی شکل گیرد.