چکیده:
طریقت صوفی نقشبندیه که به سبب ماهیت و عملکرد خاص اعتقادی و سیاسیاش ، در چند سـده اخیر مورد توجه شرق شناسان بوده است در حال حاضر نیز به عنوان پدیده ای زنده و تاثیرگذار، موضوع ویژه ای برای پژوهش در محافل علمی و سیاسی غرب به شمار میآید. روند مطالعـات غـرب در ایـن باب ، بنا بر سیاست ها و راهبردیهای دول غربی در شرق ، در دوره هـای مختلـف و همچنـین در پـی تحولات علمی- فرهنگی آنها، تغییر و تحولاتی را از سر گذرانده اسـت . بنـا بـر یافتـه هـای پـژوهش حاضر، اگرچه تا نیمه نخست قرن نوزده اطلاعات غرب در باب طریقت صوفی نقشبندیه بسیار کلـی و آشفته بود اما در پی شکل گیری و توسعه علایق و منافع کشورهای غربـی در شـرق و نمـودار شـدن نقشبندیه به عنوان سردمدار برخی مقاومت های محلی، وضع تغییر کرد. چالشی که نقشـبندیه آسـیای مرکزی، برای قدرت روزافزون روسیه در آن منطقه ایجاد میکرد، موجب شـد تـا در آثـار نویسـندگان روسی، با نوعی تعصب و یکجانبه نگری به آنها پرداخته شود. در قرن بیست و به دنبال شـکل گیـری شوروی این وضع ادامه یافت . اواخر قرن بیست و متعاقب فروپاشی شوروی و تاسیس جمهـوریهـای مستقل در آسیای مرکزی، نقطه عطفی در تاریخ مطالعات نقشبندیه به شمار میآید. از یکسـو چـالش هویتی در دولت - ملت های تازه تاسیس ، توجه به پیشـینه تـاریخی و فرهنگـی- کـه نقشـبندیه جـزو جدایی ناپذیر آن به شمار میآمد- را ضرورت میبخشید و از طـرف دیگـر غـرب بـرای فهـم دقیـق چگونگی تعامل با این دولت ها به پژوهش هایی گسترده در این زمینه اقدام کرد ضمن اینکه خـود نیـز در نتیجه توسعه روزافزون نقشبندیه و حضور قابل توجه آنها در جهان غـرب بـه نـوعی مبـتلا بـه آن محسوب میشد.
خلاصه ماشینی:
"از یک سو چالش هویتی در دولت - ملت های تازه تاسیس ، توجه به پیشینه تاریخی و فرهنگی- که نقشبندیه جزو جداییناپذیر آن به شمار میآمد- را ضرورت میبخشید و از طرف دیگر غرب برای فهم دقیق چگونگی تعامل با این دولت ها، اقدام به انجام پژوهش هایی گسترده به ویژه در باب مراحل متأخر تکامل این طریقت نمود ضمن اینکه خود نیز در نتیجه توسعه روزافزون نقشبندیه و حضور قابل توجه آنها در جهان غرب به نوعی مبتلا به آن محسوب میشد.
یادداشت ها: 1- William Rory Dickson, "An American Sufism: The Naqshbandi-Haqqani Order as a Public Religion" Studies in Religion, 2014, Vol. 43(3) 411–424.
xxi 3- Jo-Ann Gross, "The Economic Status of A Timurid Sufi Shaykh: A Matter of Conflict or Perception?",Iranian studies, v21, 1988, pp.
Idem, Naqshbandi appeals to Herat court: A preliminary study of trade and property Issues, In studies on Central Asian History In honor of Yuri Bergel, edited by Devin DeWeese,, Indiana 2001, pp.
26- Thierry Zarcone, "Bridging the gap between pre-Soviet and post-Soviet Sufism in Ferghana valley (Uzbekistan): The Naqshbandi order between tradition and innovation" in Popular Movements and Democratization in the Islamic World, ed by Masatoshi Kisaichi, Routledge, 2006, p.
66- "A Central Asian Waqf of the Naqshbandi Sufi Master KhwajaAhrar,," in Windows on the House of Islam: Muslim Sources on Spirituality and Religious Life, ed."