چکیده:
امروزه، افزايش بهره وري به عنوان روشي موثر جهت دستيابي به رشد اقتصادي با توجه به كميابي منابع توليدي مطرح است و در اين راستا، ضرورت مطالعه عوامل موثر بر آن در حوزه تجارت به صورت اتخاذ سياست هاي تجاري نيز برجسته مي گردد. با عنايت به تاكيد برنامه هاي توسعه كشور بر ارتقاي بهره وري و استراتژي رشد مبتني بر صادرات، متنوع سازي صادرات صنعتي، يكي از سياست هاي مناسب در اين زمينه مي باشد. اين مطالعه نيز در تلاش است رابطه متنوع سازي صادرات و بهره وري را به تفكيك صنايع نه گانه كشور به روش پانل ديتا بررسي و مورد ارزيابي قرار دهد.
نتايج حاصل از مطالعه، حاكي از آن است كه بهره وري و صادرات، روند مشابهي با يكديگر دارند. متغيرهاي نسبت سرمايه به نيروي كار در زير بخش هاي صنعت و نيز نرخ موثر واقعي ارز، اثر گذاري مثبت روي بهره وري دارند. متغير شاخص تنوع صادراتي داراي اثري مثبت و معني دار روي بهره وري مي باشد؛ به طوري كه به ازاي يك درصد تغيير در مقدار اين شاخص، بهره وري به اندازه 1/8 درصد افزايش مي يابد. به عبارت ديگر، اثر كاهنده تمركز صنعتي روي بهره وري تاييد مي شود. اثر آزاد سازي تجاري روي بهره وري صنايع اندك و منفي است و بيان مي دارد كه سياستگذاران اقتصادي براي ارتقاي بهره وري مي بايد به عوامل بنيادي و تمهيدات نهادي ديگري فراتر از تجارت خارجي و نيز در نظر گرفتن پيش شرط ها توجه كنند.
This paper aims to evaluate the relationship between exports diversification and productivity for nine Iranian manufacturing industries using a panel data approach. Empirical results indicate that productivity and exports have similar trends over the period considered in this study. Indicators such as capital-labor ratio in sub-sectors of the manufacturing and the real effective exchange rate have positive effects on productivity. Exports diversity index has also a positive and significant impact on productivity such that one percentage change in this index increases productivity by 1.8 percent. The effect of trade liberalization on manufacturing productivity is negative and negligible، implying that، to promote productivity، policymakers should consider other fundamental and institutional factors in addition to the foreign trade.