چکیده:
پس از ظهور زندان در اوایل قرن نوزدهم میلادی، روشنفکران و متخصصان عدالت کیفری به این مجازات نوپا بسیار خوشبین بودند، زیرا در تقابل با مجازاتهای قبل از آن بسیار انسانی جلوه مینمود، اما دیری نپایید که انتقادها نسبت به آن آغاز شد. زندانها از همان بدو تأسیس با مشکلات فراوانی روبه رو بودند و در ادامه وضعیت آنها وخیمتر شد. برای برون رفت از این معضل و دوری از آثار روانی و مادی مخرب زندان، جایگزینهای حبس در سیاست جنایی کشورهای مختلف نمود پیدا کرده است که لایحه جدید مجازات اسلامی ایران نیز از این امر تأثیر پذیرفته است. هدف نوشتار حاضر بررسی جنبههای نظری و عملی جایگزینهای حبس از نگاه حقوقی در لایحه مجازات اسلامی میباشد که بعد از ذکر مقدمه به ترتیب ویژگیها، شرایط، محدوده و انواع جایگزینهای حبس مورد بحث قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
"ا. ج «مجازات های جایگزین حبس عبارت از دوره مراقبت ، خدمات عمومی رایگان ، جزای نقدی ، جزای نقدی روزانه و محرومیت از حقوق اجتماعی است که در صورت گذشت شاکی و وجود جهات تخفیف با ملاحظه نوع جرم و کیفیت ارتکاب آن ، آثار ناشی از جرم ، سن ، مهارت ، وضعیت ، شخصیت و سابقه مجرم ، وضعیت بزه دیده و سایر اوضاع و احوال تعیین و اجرا می شود».
ا. ج «مرتکب جرایم عمدی که حداکثر مجازات قانونی آن ها نود و یک روز تا شش ماه حبس است به جای حبس به مجازات های جایگزین حبس محکوم می گردند، مگر این که به دلیل ارتکاب جرم عمدی دارای سابقه محکومیت کیفری به شرح زیر باشند و از اجرای آن پنج سال نگذشته باشد ١- بیش از یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس تا شش ماه یا جزای نقدی بیش از ده میلیون ریال یا شلاق تعزیری ؛ ٢- یک فقره سابقه محکومیت قطعی به حبس بیش از شش ماه یا حد یا قصاص یا پرداخت بیش از یک پنجم دیه ».
با اجرایی شدن قانون مجازات اسلامی جدید و اعمال مجازات های جایگزین حبس توسط محاکم و پیش بینی سازوکارهای لازم در این زمینه از جمله فرهنگ قضایی ، نیروی انسانی آموزش دیده و هماهنگی بین دستگاه قضایی و سازمان های غیر دولتی و مردم نهاد، گامی بزرگ در حوزه قضایی کشور برداشته می شود و بایستی شاهد کاهش تراکم پرونده ها در دادسراها و دادگاه ها و کاهش جمعیت کیفری زندان ها باشیم ."