چکیده:
بر هم خوردن تعادل درون و برون منطقه اي از موانع اصلي توسعه ملي به شمار مي رود. الگوي حاكم بر نابرابري هاي منطقه اي در سطح ملي، در سطح مناطق و استان ها نيز وجود دارد. لازمه برنامه ريزي منطقه اي و كاهش نابرابري ها، شناسايي جايگاه مناطق نسبت به يكديگر به لحاظ توسعه است. در اين پژوهش براي نشان دادن نابرابري ها ميان شهرستان هاي استان آذربايجان شرقي 61 شاخص توسعه در بخش هاي آموزش، فرهنگي- اجتماعي، جمعيتي- اقتصادي، بهداشتي- درماني، زيربنايي- كالبدي و كشاورزي انتخاب و با بهره گيري از روش تحليل عاملي براي هر كدام از بخش ها عوامل و شاخص هاي تلفيقي استخراج گرديده و به عنوان ورودي روش تاكسونومي مورد استفاده قرار گرفته و در نهايت جهت گروه بندي شهرستان ها از روش تحليل خوشه اي استفاده شده است. برابر بررسي هاي صورت گرفته، در سال 1385 از مجموع 19 شهرستان، يك شهرستان توسعه يافته، 9 شهرستان نسبتاً توسعه يافته، 6 شهرستان توسعه نيافته و 3 شهرستان محروم مي باشد. فضاي استان آذربايجان شرقي از نيمه توسعه يافته غربي و توسعه نيافته شرقي تشكيل شده است. اين نابرابري ها بازتاب و برآيند عوامل محيطي، اقتصاد سياسي، نارسايي هاي نظام برنامه ريزي فضايي بويژه قطب رشد (شهر تبريز) مي باشد.
خلاصه ماشینی:
"در این پژوهش برای نشان دادن نابرابری ها میان شهرستان های استان آذربایجان شرقی ٦١ شاخص توسعه در بخش های آموزش ، فرهنگی - اجتماعی ، جمعیتی - اقتصادی ، بهداشتی - درمانی ، زیربنایی - کالبدی و کشاورزی انتخاب و با بهره گیری از روش تحلیل عاملی برای هر کدام از بخش ها عوامل و شاخص های تلفیقی استخراج گردیده و به عنوان ورودی روش تاکسونومی مورد استفاده قرار گرفته و در نهایت جهت گروه بندی شهرستان ها از روش تحلیل خوشه ای استفاده شده است .
برای تعیین درجه توسعه یافتگی و نشان دادن نابرابری ها از ٦١ شاخص انتخابی (شامل ١٣ شاخص آموزشی ، ١٠شاخص جمعیتی - اقتصادی ، ٨ شاخص فرهنگی - شاخص کالبدی - زیربنایی ، ٩ شاخص بهداشتی - درمانی و ٩ شاخص کشاورزی ) استفاده شده است که با مراجعه به آمارنامه ها و سرشماری های عمومی نفوس و مسکن استان آذربایجان شرقی استخراج و با بهره گیری از روش تحلیل عاملی ١ در محیط SPSS، عوامل و شاخص های تلفیق استخراج شد و به عنوان ورودی روش تاکسونومی عددی ٢ مورد استفاده قرار گرفت ."