چکیده:
یکی از آفتها و آسیبهایی که در عرصه زندگی مشترک ، برای زن و مرد بروز میکند و بنیان خانواده را با بحرانهایی جدی رو به رو میسازد، پدیده " نشوز" است. در آیات 34 و 128 سوره مبارکه نساء، ضمن اشاره به این آفت اجتماعی، چگونگی درمان یا رویارویی با آن به تناسب جایگاه و نقشی که هر یک از زن و مرد در فرایند ازدواج دارند، مطرح گردیده است. تفاوت شیوه برخورد با نشوز زن و مرد در آیات یاد شده از جمله مسایل بحث برانگیز و جنجالی است که امروزه مورد نقد یا دست کم پرسش قرار گرفته است. این نوشتار، با هدف پاسخ به اینگونه نقدها، ضمن اشاره به مطالبی دربار ه چیستی، عوامل، پیامدها و جایگاه نشوز، اساس برخی کاستیها در تفسیرهای صورت گرفته از نشوز را در عدم مرز بندی میان مفهوم و مصداقِ نشوز دیده است، و بر این نکته تأکید دارد که نشوز زن و مرد یک مصداق دارد و تفاوت شیوه برخورد با نشوز زن و مرد با ویژگیهای زیستی آن دو در ارتباط است. به علاوه با اشاره به دو نوع نگاه در تحلیل مقوله نشوز از سوی عالمان، تلاش خود را بر بیرون کشیدن قرائن و شواهد نگاره دوم از خاطره فرهنگ قرآنی و روایی متمرکز ساخته است. واژههای کلیدی: نشوز، مصادیق نشوز، طلاق، پیامدها، نشوز زن، نشوز مرد.
خلاصه ماشینی:
نشوز از جمله آفات و آسیب هایی است که در عرصه این پیوند، برای هـر یـک از زن و مرد امکان بروز دارد و بر این اساس در فرهنگ قرآن، این اصطلاح، بـرای معرفـی رفتـار و سلوک ناسالم خاص میان زن و مرد به طور مشترک به کار رفته و راه درمان و مقابله بـا آن در دو آیه از سوره مبارکه نساء (آیات ٣٤ و ١٢٨) مورد بحث قرار گرفته است .
(طریحی ، ١٤٠٨: ج٣، ٥٦٤) زنان نیز به دلیل ناتوانی و کم خردی همچون کودکان و سفیهان، و بلکـه اسـفه سـفیهان هستند( بغوی،١٤٢٠: ج١، ٥٦٦ ؛ إبن أثیر، ١٣٦٤: ج٥، ٥٦) و بر همین اسـاس، از میـان انبـوه مصادیق یاد شده، بیش از همه بر"عدم تمکین جنسی " تأکید می شود؛ بـا ایـن اسـتدلال کـه مرد، هزینه زندگی مشترک را بر عهده دارد، پس هرگونه حرکتی که گویـای سـر برتـافتن زن در این زمینه باشد، جفایی بر مرد خواهد بود که به تصـریح آیـه فـوق، بایـد بـا موعظـه ، هجر از بستر و در صورت اثربخش نبودن، با ضرب، مهار گردد.