چکیده:
در حوزه هاي مطالعاتي تاريخ انقلاب اسلامي ايران، بررسي و واكاوي تشكل ها، گروه ها و سازمانهاي مذهبي- سياسي كه در جريان انقلاب حضور داشتند، داراي اهميتي ويژه است. در ميان اين تشكلهاي منظم، گروه هاي اسلام گرا با مشي قهرآميز نيز حاضر بودند. يكي از اين گروه ها، حزبالله بود. اين گروه در سال 1346 در تهران تشكيل شد و در سال1350 دچار انشعاب گرديد و در نهايت در سال 1351 در حاليكه شبكه سازمان در تهران و چند شهرستان ديگر فعال بود، با دستگيري گسترده اعضايش توسط ساواك، فروپاشيد. مقاله مزبور درصدد است با روشي توصيفي– تحليلي، بدين پرسش پاسخ دهد كه گروه حزب الله داراي چه ماهيت و ساختار تشكيلاتي بود؟ گروه مذكور جانشين بلافصل حزب ملل اسلامي و به دنبال برپايي حكومت اسلامي فرامليتي (جهاني) از طريق انقلاب انترناسيوناليستي اسلامي با مشي مسلحانه بود، و متناسب با اين استراتژي و مشي، تشكيلاتي هرمي و سلسله مراتبي را براي خود تدوين نمود. فرايند عضوگيري چندان متناسب با معيارهاي تشكيلاتي گروه مبني بر حداقل شناخت اعضا از همديگر نبود. در برنامه آموزشي حزبالله، از لحاظ كمي و كيفي، كفه آموزش نظري (سياسي- مذهبي) بر آموزش نظامي سنگيني مينمود. عدم تعيين خطوط ايدئولوژيك گروه در يك متن منسجم، يكي از بزرگترين ضعف هاي آن بود.
In the study of history of the Islamic Revolution of Iran، it is important to examine and analyze institutions، groups and religious-political organizations that were involved in the process of the revolution. Among the disciplined organizations، there were also some militant Islamist groups. One of such groups was Hezbollah. This group was formed in 1967 in Tehran and was split in 1971 and finally while it was active in Tehran and several other cities it collapsed in 1972 with mass arrest of its members by the SAVAK. The present article employs descriptive and analytical method to provide answer to the following question: What was nature and structure of Hezbollah Group?” Hezbollah as immediate successor of Islamic Nations Party، looked for creating a transnational Islamic state through International Islamic Revolution based on armed struggle. In accordance with its strategy and policy، it adopted hierarchical organization. The group’s recruiting process in line with its organizational structure was not based a minimum knowledge of members of each other. In the educational program of Hezbollah، theoretical training (political and religious) was qualitatively and quantitatively more than military training. Lack of proper explanation of its ideological orientations in a coherent text was one of the greatest weaknesses of Hezbollah.
خلاصه ماشینی:
اعضاي شناخته شدة اين طيف عبارت بودند از محمد مفيدي و عليرضا سپاسي (هر دو از اعضاي شوراي مرکزي و فرماندة دو شاخه از گروه )، محمدباقر عباسي ، مهدي افتخاري ، سعيد صفار، رضا مهدوي ، عزت الله شاهي ، سيدرضا ديباج ، حسين کرمانشاهي اصل ، غلامحسين عالم زاده ، مصطفي جوان خوشدل و محمد مظاهري (شرح مختصر....
(85 :1376 طيف ديگر گروه که اصالت را به کار تئوريک مي داد و موافق با ايدئولوژي خالص اسلامي گروه و مخالف با ايدئولوژي التقاطي سازمان بود، در صدد برآمد با مبنا قرار دادن کار تئوريک پيشين گروه و تحت همان نام حزب الله ، به فعاليت هاي تشــکيلاتي خود ادامه دهد (شــاهي ، ١٣٩٠: ١٠٠؛ منصوري ، مصاحبه ، ١٣٩٢ و ١٣٩٤).
آقازماني ، آشتياني ، احمد و منصوري به سان بسياري از زندانيان سياسي به اميد اين نشســته بودند که پس از زندان و اتمام ســال هاي محکوميت خود، دوباره مبارزه را شروع کنند؛ چنان که پس از آزادي از زندان به تشکيل گروه حزب الله دست زدند (موسوي بجنوردي ، ١٣٨١: ١١٧ ؛ احمد، ١٣٨٥: ١١٧ - ١١٨).
شوراي مرکزي و کادر رهبري حزب الله از نظر و شيوة مبارزاتي امام خميني ، رهبر کاريزماتيک و بسيج گر انقلاب اسلامي ، مبني بر اتخاذ مبارزات فرهنگي و مخالفت ايشان با مبارزة مسلحانه ، بي اطلاع بود (منصوري ، مصاحبه ، ١٣٩٢ و ١٣٩٤).