چکیده:
هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر گروه درمانی شناختی- رفتاری بر علائم اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز بود. طرح این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی به صورت پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. نمونهی اولیه شامل 800 نفر دانشجو بودند که با روش نمونهگیری تصادفی چند مرحلهای انتخاب شدند و به پرسشنامهی اختلال بیش فعالی و کاستی توجه بزرگسالان بارکلی پاسخ دادند. از بین آنها کسانی که نمرهی بالاتر از نقطهی برش در پرسشنامهی اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه داشتند، انتخاب و مورد مصاحبهی تشخیصی قرار گرفتند. سپس 30 نفر از کسانی که تشخیص اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه گرفتند به طور تصادفی انتخاب و به دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم شدند. ابزار مورد استفاده در پژوهش پرسشنامهی اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه بزرگسالان بارکلی (BAARS) و مصاحبهی ساختار یافتهی بارکلی بوده است. سپس 13 جلسهی 90 دقیقهای درمان شناختی- رفتاری بر روی گروه آزمایش اجرا شد. هر دو گروه پس از پایان دورهی مداخله به پرسشنامهی اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه بزرگسالان بارکلی پاسخ دادند. دادههای جمعآوری شده با استفاده از آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس و کوواریانس چند متغیری تحت برنامهی نرم افزاری SPSS و در سطح معنیداری 05/0>p مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان داد که نشانههای اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل کاهش یافته است (05/0>p). این نتایج در دورهی پیگیری کماکان ادامه داشت. گروه درمانی شناختی- رفتاری در کاهش علائم اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه در دانشجویان مؤثر است. بنابراین از این روش میتوان در درمان اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه و نشانههای آن در بزرگسالان استفاده کرد.
خلاصه ماشینی:
با وجود تحقیقات مشابه دیگری که همگی دلالت بر اثربخش بودن درمان شناختی- رفتاری بر نشانههایADHD دارند (استونسون، ویتمونت، بورنهالت، لایوسی، استونسون 5 ، 2002؛ ویگینز، سینگ، گتز، هاتچینز 6 ، 1999؛ رامسی و راستین، 2011)، با این حال در ایران تحقیقی پیرامون اثربخشی درمان گروهی شناختی- رفتاری بر نشانههای ADHD و اختلالات - Hirvikoski - self-control - Toplak, Connors, Shaster, Knezevic, & Parks - Hesslinger - Stevenson, Withmont, Bornholt, & Livesy - Wiggins, Singh, Getz, & Hutchins همپوش آن در بزرگسالان مشاهده نشده است.
بنابراین هدف پژوهش حاضر این است تا تأثیر گروه درمان شناختی- رفتاری را بر اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه و نشانههای آن در دانشجویان بررسی کند.
در راستای تحقق هدف مورد نظر این سؤال پژوهشی مطرح میشود، آیا گروه درمانی شناختی- رفتاری بر اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه و نشانههای آن در دانشجویان گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل تأثیر دارد.
برای بررسی تأثیر گروه درمانی شناختی – رفتاری بر نشانههای اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه (کاستی توجه، بیش فعالی، تکانشگری و کندی شناختی زمان) از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیری استفاده شد (جدول 6).
بحث و نتیجهگیری در این پژوهش تأثیر گروه درمانی شناختی- رفتاری بر اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه و نشانههای آن در نمونهای از دانشجویان مورد مطالعه قرار گرفت.
نتایج نشان داد که گروه درمانی شناختی- رفتاری در مرحلهی پس آزمون و پیگیری باعث کاهش معنیداری در اختلال بیش فعالی/ کاستی توجه و نشانههای آن (کاستی توجه، بیش فعالی، تکانشگری و کندی شناختی زمان) شده است.