چکیده:
نظامي در نعت اول مخزن الاسرار، ضمن به كارگيري قابليت هاي ذاتي زبان در تاثيرگذاري بر مخاطب، واقعه اي تاريخي را به شيوه آشنايي زدايي، بازآفريني كرده است. چينش كلمات به
نظامي در نعت اول مخزن الاسرار، ضمن به كارگيري قابليت هاي ذاتي زبان در تاثيرگذاري بر مخاطب، واقعه اي تاريخي را به شيوه آشنايي زدايي، بازآفريني كرده است. چينش كلمات به گونهاي است كه واژه به واژه ابيات در محور افقي و عمودي، با يكديگر تناسب آوايي و معنايي دارند تا نمودار انسجام متن باشند. نظامي در پي ساختاري است كه با شگردهاي بلاغي، بر بُعد ادبي و عاطفي كلام بيافزايد و به شيواترين وجه، حضرت رسول - صلي الله عليه و آله - و سلم را وصف نمايد. روايت اين اثر، با داشتن تم جذاب، شخصيتپردازي محدود كه بر يك حادثه اصلي تمركز دارد؛ شبيه داستانهاي ميني مال امروزي است؛ ولي با حضور پررنگ راوي، براعت استهلال و نتيجه گيري پاياني آن، ساختار روايي كهن را به ياد ميآورد. اين روايت، از پيرنگي مستحكم برخوردار است. بر خلاف موضوع تلخ آن، لحن كلام، نرم و شيرين است، علل اين ناهمخواني بدين شرح است: 1) وزن شعر (بحر سريع) كه شاد و پرتحرك و پوياست؛ 2) درونمايه اين اثر كه بر تسليم و شكرگزاري است.
Nezami in the first eulogy applies inherent capabilities to the language for infuence an audience.he is rewiting a historical narrativ to method defamiliarization .Arrangment of words in such away that words of the vers in the song fit together sided are to represent the textual .He is looking for structerof rhetorical ploy to increase the speech spect of literary and emotive language to describe the Prophet .This narrativ have a limit characterization Attractive themes and episod like minimalist storiesbut with effective raisonner and concludes that recalls the ancient narrativ structer. This narrativ have a strong plot.in the contrast to bitter tone is soft and sweet words:the reason for this parados:
-Meaure is happy and dynamic.
-Theme in This narrativ was peliver and pray.
خلاصه ماشینی:
"١ شمســـۀ نـــه مســـند هفـــت اختـــران ختــــم رســــل خاتــــم پیغــمبــــران احمــد مرســل کــه خــرد خــاک اوســت هــر دو جهــان بســتۀ فتــراک اوســت تــازه تــــرین سنبـــل صحــــرای نــــاز خاصـــه تریـــن گوهــــر دریـــای راز سنبــــــل او ســنبـــــلۀ روزتــــــاب گوهــــــر او لـــــعل گــر آفــــــتاب ٥ خنـــدة خـــوش زان نـــزدی شـــکرش تــا نبــرد آب صــــــدف گوهــــرش گوهـــر او چــون دل ســنگی نخســت سنــــگ چـــرا گوهــــر او را شکســـت کــرد جــــدا ســـنگ ملامـــت گـــرش گوهـــــری از رهـــــگذر گوهــــرش یافـــت فراخــــی گــــهر از درج تنـــگ نیســـت عجـــب زادن گـــوهر ز ســـنگ آری از آنجــــا کـــه دل ســـــنگ بـــود خشــــکی ســـوداش در آهــــنگ بـــود ١٠ کــی شــدی ایــن ســـنگ مفــرح گــزای گــر نشــدی درشــکن و لـــعل ســای هــر گهــری کــز دهــن ســنگ خاســت بــا لـــبش از جملــۀ دنــدان بهاســـت سیــــم دیــت بــود مـــگر ســـنگ را کامـــد و خســــت آن دهـــن تنـــگ را گــوهر ســنگین کــه زمــین کــان اوســت کــی دیـــت گوهــــر دنــدان اوســت فتـــح بــه دنــدان دیــتش جــان کنـــان از بـــن دنـــدان شـــده دنــــدان کنــــان ١٥ چون دهـن از سـنگ بـه خونابـه شسـت نــام کـــرم کــرد بــه خــود بــر درســت از بـــن دنــدان ســر دنــدان گـــرفت داد بشـــــکرانه کــــــم آن گـرفـــــت زآرزوی داشـــــته دنــــدان گذاشـــــت کــز دو جهــان هــیچ بــه دنــدان نداشــت خنجــــر او ساخـــــته دنــــدان نثـــــار خـــوش نبـــود خـــــنجر دندانـــه دار در صـــــف ناوردگـــــه لشـــــکرش دســت علــم بــود و زبــان خنجــرش ٢٠ ایــن همــه چـــه ؟ تــا کــرمش بنگرنــد خـــار نـــــهند از گــــل او برخورنـــد بــاغ پــر از گــل ســخن خــار چیســت رشــته پــر از مهــره دم مــار چیســت بـــا دم طــــاوس کــــم زاغ گــــــیر بــــا دم بلبـــــل طـــرف بـــاغ گــــــیر طبـع نظـامی کـه بـدو چـون گـل اسـت بــر گـــل او نغــــزنوا بلبــــل اســت (نظامی ١٣٧٨: ٩-١٠) ٢- موسیقی شعر وزن گوش نواز بحر سریع به این ابیات شکوه خاصی بخشیده است .
٣-٣-١١- درون مایۀ این روایت آشکار شدن کرم پیامبر - صلیالله علیه و آله - بر جهانیان است تا زمینۀ هدایت خلـق فـراهم شود و نمایشی باشد از رضا و تسلیم و رقت قلب ایشان که حتی دل سنگی را نیازرده ؛ اینهمـــه چـــه ؟ تـــا کـــرمش بنگرنـــد خــــار نهنــــد از گــــل او برخورنــــد این بیت ، بخش پایانی روایت است که پیام نهایی داستان را بازگو میکند، به همان شیوة روایات تعلیمی؛ زیرا هدف شاعر تنهـا بیان داستان نیست بلکه پروردن مطلب برای او مهم ترین هدف است ."