چکیده:
«كانون نشر حقايق اسلامي» از گروه هاي مذهبي موثر در جريان مبارزات ملي شدن صنعت نفت و حوادث پس از آن است كه در سال 1323 و توسط محمدتقي شريعتي در مشهد تاسيس شد. با شروع جنبش ملي نفت، فعاليت هاي اين كانون از حالت فرهنگي صرف به تلاشي گسترده تر و حضور در عرصه سياسي تبديل شد. در آستانه انتخابات مجلس هفدهم، شريعتي در صدر فهرست انجمن هاي اسلامي شهر، كه زير عنوان «جمعيت هاي موتلف اسلامي» گرد هم آمده بودند، قرار گرفت و اعضاي كانون وي بيش ترين تلاش را براي برگزيدن كانديداهاي همراه با دولت مصدق انجام دادند. در اثناي اختلاف عقيده اي كه ميان آيت الله كاشاني و دكتر مصدق، در ادامه مبارزات ملي، روي داد كانون، برخلاف بينش اسلامي و پشتيباني پيشين خود از كاشاني، تا پايان كار خويش به حمايت از مصدق پرداخت؛ زيرا تفكرات او را با برنامه هاي خويش هم سوتر مي ديد. سرانجام پس از كودتاي ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و تا پيش از تابستان ۱۳۳۶، كه كانون براي نخستين بار تعطيل شد، كانون به مركز فعاليت هاي طرفداران مصدق تبديل شد. نويسندگان در اين پژوهش، ضمن بررسي مقدمات جريان نهضت ملي، جايگاه و ميزان تاثير كانون نشر حقايق اسلامي را در نهضت ملي تحليل كرده و به شناسايي علل اقداماتي چون تشكيل جمعيت هاي موتلف اسلامي و حضور فعالانه سياسي كانون در عرصه مبارزات، تا پايان دولت مصدق و نهضت ملي، پرداخته اند.
خلاصه ماشینی:
از همان ابتدا، همبستگی میان دکتر مصدق و آیت الله کاشانی علیه اسـتعمار انگلـیس ، و پشتیبانی از ملی شدن نفت ، تجسم بخش آرزوها و آرمان های کانون بود و از دید اعضای آن ، که مسلمانانی با بینش بالای سیاسی بودند، این نهضت می توانست فرصتی برای درآمیخـتن اسلام و سیاست باشد که طی آن استقلال ملت فراهم شـود و ضـربة محکمـی بـر قـدرت استعماری وارد آید.
در ٨ اردیبهشت ١٣٣٠، دکتر محمد مصدق ١ با گرفتن رأی اعتماد از دو مجلـس ، و تنفیـذ شاه ، به سمت نخست وزیری منصوب شد؛ سرانجام در روز ٩ تیر ١٣٣٠ پـرچم ایـران بـر فراز پالایشگاه نفت آبادان ، که در آن زمان بزرگ ترین پالایشگاه نفت جهان بود، برافراشـته شد (آبراهامیان ، ١٣٨٦: ٣٢١ - ٣٣١) در این ایام ، حرکت کانون با هدف تحقق بخشیدن به جنبش ملی آغاز شد و ظهورش در این حرکت اجتماعی فراگیر فعالیت های آن را از حالت تئوری صرف به حضور عملـی در عرصة سیاسی تبدیل کرد.