چکیده:
با توجه به ماهیت کیفی پدیدههای مداخلهگر در محیط شهری، بدون تردید روشهای کیفی میتوانند در مطالعات شهرسازی کاربرد موجهی داشته باشند. باوجود همه نقاط قوتی که روش تحقیق کیفی در پژوهشهای محیطی بهخصوص مطالعات شهری دارد، اعتبار و پایایی این روش در اغلب مطالعات شهرسازی مورد غفلت پژوهشگران قرار گرفته، درنتیجه یافتههای پژوهش که منجر به اجرای برنامهها و طرحهای توسعه شهری شده با ضعفهای اساسی روبهرو میشود. با توجه به ویژگیها، روشها و فرایند پژوهشهای کیفی، این پرسش مطرح میشود که «جایگاه اعتبار و پایایی در یافتههای حاصل از پژوهشهای کیفی در بستر مطالعات شهرسازی چیست؟ چالشهای آموزشی و در مقابل، رویکردهای پاسخده کدامند؟» تحقیق حاضر با رویکرد تحلیلی و با تاکید بر دو بعد آموزشی و پژوهشی روش تحقیق، به تحلیل پایایی پژوهشهای کیفی در مطالعات مهندسی شهرسازی میپردازد. بررسیهای تحقیق حاضر نشان میدهد، چالشهای اساسی در پایایی پژوهشهای کیفی در مطالعات شهری را میتوان در سه دسته کلی؛ چالشهای آغازین پژوهش، چالشهای تحلیل پژوهش و چالشهای پایانی پژوهش تقسیمبندی کرد. در ادامه با هدف تقویت بعد آموزشی و پژوهشی روش تحقیق از یکسو و رفع چالشهای مذکور از سوی دیگر، بر رویکردهایی مانند «بهبود آموزش روششناسی در شهرسازی، آموزش پژوهش محور مدلها و نرمافزارهای کمی و ارائه یافتههایی مفهومی و کاربردی» تاکید میشود.
خلاصه ماشینی:
"با وجود رواج پایایی در تحقیقات کمی، پاین بیان میکند که پایایی و روایی دو عـاملی هسـتند که هر پژوهشگری کیفی باید در زمانی که مشغول طرح ریزی، تجزیـه وتحلیـل داده هـا و داوری کیفیت پژوهش است به آنها توجه کند (خسروی، ١٣٨٨: ١٧٣)؛ از آنجاکه ایـن توجـه در گـرو آموزش صحیح است ، بنابراین ضرورت پـژوهش منـتج بـه کالبدشـکافی محتـوایی چـالش هـای آموزش روش تحقیق در پژوهش های محیطی به طور عام و مطالعات مهندسی شهرسازی به طور خاص میشود.
نگاره شماره (١)- مقایسه رویکرد کمی و کیفی با توجه به عناصر روش پژوهش (به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) نگاره شماره (٢)- نقاط ضعف و قوت روش تحقیق کیفی (به تصویر صفحه مراجعه شود) (مأخذ: نگارندگان )| در بررسی مسائل مربوط به حوزه مطالعات شهری، با توجه به اینکه از یک سو، شهر به عنوان پدیده ای پویا عمل میکند و از طـرف دیگـر، ایـن پـژوهش هـا و مطالعـات در بسـتری صـورت میگیرد که نتایج این پژوهش ها بر ساختار و ماهیت آن (یعنی شهر و انسان های سـاکن در آن ) / تأثیرگذار است ؛ همسو با به کارگیری روش های کمی، باید از پژوهش های کیفی نیز در دسـتیابی به اهداف مورد نظر بهره گرفت .
زیرا تحقیق های مبتنی بر رویکرد کیفـی هـدف هـایی را دنبـال میکند که با شاخص های آماری قابل ارزیابی نیستند، اما فرضیاتی را برای شـاخص هـای کمـی فراهم میآورد؛ بنابراین به دنبال بررسی مفهوم و ماهیت روش شناسـی کیفـی و نقـاط ضـعف و قـوت ایـن رویکـرد در مطالعـات محیطـی، بـه ویـژه پـژوهش هـای شـهری، ضـرورت و جایگـاه روش شناسی کیفی در این طیف مطالعاتی مورد تحلیل قرار میگیرد."