چکیده:
رﺷﺪ روز اﻓﺰون ﺣﻮادث ﻫﻮاﯾﯽ در ﺟﻬﺎن و ﺧﺼﻮﺻﺎ در ﮐﺸﻮر اﯾﺮان، ﻣﺸﮑﻼت ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﺘﻌﺪدی را در ﺣﻮزه ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ اﯾﺠﺎد نموده اﺳﺖ، دﺧﺎﻟﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺘﻌﺪد ﻣﺎدی و ﻣﻌﻨﻮی در اﯾﺠﺎد اﯾﻦ ﺣﻮادث، ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﺴﺌﻮل ﺣﺎدﺛﻪ ﻫﻮاﯾﯽ را ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ مواﺟﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ. ﯾﮑﯽ از واﺣﺪﻫﺎی دﺧﯿﻞ در ﮐﻨﺘﺮل ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ در ﻓﻀﺎ و زﻣﯿﻦ، ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﺮج ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻓﺮودﮔﺎه ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ، در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﮐﻪ ﺑﻪ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ– ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺗﺪوﯾﻦ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﻘﺪان ﻧﺺ ﺻﺮﯾﺢ در ﺧﺼﻮص ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﺮج ﻣﺮاﻗﺒﺖ در ﺣﻘﻮق اﯾﺮان از ﯾﮏ ﻃﺮف و ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ ﻋﻠﻞ و اﺳﺒﺎب ﺳﻮاﻧﺢ ﻫﻮاﯾﯽ از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ، درﺻﺪد ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ ﮐﺎرﮐﻨﺎن ﺑﺮج مراقبت ﺑﺮ آﻣﺪﯾﻢ. ﻟﮑﻦ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻓﻘﺪان ﻧﺺ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ، ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻋﺎم ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ، ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮﻧﻬﺎی بین اﻟﻤﻠﻠﯽ از ﺟﻤﻠﻪ ﮐﻨﻮاﻧﺴﯿﻮﻧﻬﺎی ﻣﻮﻧﺘﺮال،ورﺷﻮ وﺷﯿﮑﺎﮔﻮ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ اﺳﺖ، از آﻧﭽﻪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪ این واحد ناوبری هوایی به صورت کاملا خصوصی اداره شده باشد در غیر این صورت بر اساس مقررات موجود نمی توان به صورت ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺮ ﻋﻠﯿﻪ واﺣﺪ ﺑﺮج ﻣﺮاﻗﺒﺖ اﻗﺎﻣﻪ دﻋﻮی ﻧﻤﻮد، و ﻻﺟﺮم دﻋﻮای ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺧﺴﺎرت ﻋﻠﯿﻪ دوﻟﺖ در دادﮔﺎه ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﮔﺮدد، ﺣﺘﯽ در ﻓﺮﺿﯽ ﮐﻪ ﻧﺎوﺑﺮی ﻫﻮاﯾﯽ و ﺑﺮج ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﺑﺪﻧﻪ دوﻟﺘﯽ ﺟﺪا ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺼﻮﺻﯽ اداره ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ، دوﻟﺖ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ از ﻣﺪاﺧﻠﻪ در ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﺴﺎرات ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد زﯾﺮا ﺣﺠﻢ اﯾﻦ دﺳﺖ از ﺧﺴﺎرات ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﻔﻆ اﻣﻨﯿﺖ ﭘﺮواز ﮐﺸﻮری اﯾﺠﺎب ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ اﯾﻦ ﺧﺴﺎرات ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﻮد، اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺑﺮج ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﭘﯿﺶ از وﻗﻮع ﻫﺮ ﺣﺎدﺛﻪ ای ﺗﻮﺳﻂ شرکت های ﺑﯿﻤﻪ ای ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ دﯾﮕﺮ در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﻣﺸﮑﻠﯽ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ رﺳﺪ واﺣﺪ ﺑﺮج ﻣﺮاﻗﺒﺖ در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ دارای ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺗﻀﺎﻣﻨﯽ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ارﮐﺎن و ارﮔﺎن ﻫﺎی دﺧﯿﻞ در ﭘﺮواز ﻫﻮاﯾﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ از ﻫﻤﯿﻦ ر ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﺴﺎرت ﻧﯿﺰ ﺑﯿﻦ واﺣﺪ ﻫﺎی ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ، ﻻزم ﺑﻪ ذﮐﺮ اﺳﺖ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﭘﺮواز ﻫﻮاﯾﯽ در ﻣﺤﺪوده ﭘﺮواز ﭼﺸﻤﯽ و ﻧﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﻨﺘﺮل ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎی اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ ﺑﺮج ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﺪاﯾﺖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ، ﺑﺮج ﻣﺮاﻗﺒﺖ دارای ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﻣﺪﻧﯽ ﻧﺎﺷﯽ از ﺳﺎﻧﺤﻪ ﻫﻮاﯾﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
خلاصه ماشینی:
"11- بحث و نتیجهگیری آنچه در این اثر موردنقد و بررسی قرار گرفت نویسنده به این نتیجه رسید که در شناسایی مسئولیت مدنی برای واحد کنترل ترافیک هوایی یا همان 3 برج مراقبت بایستی همواره چند امر را مدنظر داشت؛ نخست آنکه با عنایت به اینکه یک برج مراقبت بهتنهایی هدایت فضای فرودگاهی و فرازوفرودهای هواپیماها را بر عهده ندارد لذا مسئولیت این واحد در غالب مواقع بهصورت تضامنی خواهد بود و فقط در فرضی ممکن است که متصدی برج مراقبت دارای مسئولیت تامه باشد که اهمال و تقصیر وی عمدی بوده و فراتر از یک شک معقول مبادرت بهاشتباه نموده باشد؛ وقتی یک هواپیما در اثر هدایت واحد برج مراقبت دچار یک سانحه میشود رویه قضایی اینطور نشان داده است که در غالب مواقع خلبانان بهعنوان مسئول اصلی قلمداد میشوند زیرا خلبان عهدهدار جان مسافرینی است که در هواپیما نشستهاند پس نمیتواند بهصرف اینکه دستوراتی را از واحد برج مراقبت دریافت مینماید از مسئولیت شانه خالی نماید، مخصوصا آنکه خلبان درنهایت خودش نسبت به اقدامی که میخواهد انجام دهد تصمیم نهایی را اخذ مینماید، البته این مهم نافی مسئولیت واحد برج مراقبت در ارائه وظایفی که بر عهده دارد نیست و تخلف از آن میتواند سبب بروز مسئولیت برای وی شود؛ دامنه مسئولیتهای تعریفشده برای متصدی برج مراقبت در کنوانسیون شیکاگو در ضمیمه 13 از مصوبه شورای ایکائو وارد شده است ولکن با توجه به رشد روزافزون خدمات هوایی و فناوریهای صنعت هوانوردی در این حوزه و همچنین با در نظر گرفتن شرایط مختلفی که از قبل قابل پیشبینی نمیباشند، همچنین با تأکید براین نکته که مسئول برج مراقبت درهرصورت وظیفه حفظ جان افراد را بر عهده دارد، لذا دامنه میزان وظایف این واحد نامحدود تلقی میشود و آنها نمیتوانند بهصرف اینکه حادثه اتفاق افتاده، منسوب به وظایفی نبوده است که آنها نسبت به آن تکلیفی داشته باشند از زیر بار مسئولیت شانه خالی نماید."