چکیده:
موضوع این تحقیق، بررسی نسبت مراتب تشکیکی وجود و معقول ثانی فلسفی در فلسفه ملاصدرا می باشد. آیا در فلسفه ملاصدرا، میان حقیقیت ذومراتب وجود و منشا انتزاع مفاهیم فلسفی، رابطه وجود دارد؟ آیا مطابق یا محکی عنه معقول های فلسفی از حیث وجود، دارای واقعیت مراتبی است؟ در پاسخ به پرسش های مزبور بر مبنای تفاضل وجود، این فرضیه که محکی عنه معقول های ثانی فلسفی، دارای یک نوع وجودند، به ثبوت می رسد. روش این تحقیق، توصیفی ــ تحلیلی از راه تحلیل مفهومی و گزاره ای است. مهم ترین نتایجی که این تحقیق به آنها دست یافته است، عبارت اند از: 1. از نظر ملاصدرا، در مفهوم وجود و نیز وجوب وجود، نسبت مفهوم به منشا انتزاع آنها، مانند نسبت مفهوم ذاتی ایساغوجی و محکی عنه آن است؛ 2. ملاصدرا در معقول های فلسفی به مفاد هلیه مرکبه، علاوه بر ظرف اتصاف، ظرف عروض را در خارج ـ اعم از ذهن و عین ـ می داند و معقول ثانی فلسفی در فلسفه ملاصدرا چهره وجودی دارد؛ 3. به وزان مراتب تشکیکی وجود، محکی عنه معقول های فلسفی دارای یک نوع وجودند.
خلاصه ماشینی:
"همچنین با نظر به وحدت مفهوم و مصـداق، بـا حصـول مفهـوم واحـد در ذهـن ، مصداق آن نیز واحد خواهد بود؛ در نتیجه باید در ماورای هر مفهوم واحـد، خصوصـیت مشـترکی وجود داشته باشد ـ اعم از اینکه امر مشترک، ذاتی یا عرضی ، وجودی یا عدمی باشد ـ محکیعنه معقولهای ثانی باید دارای خصوصیت و حیث مشترکی باشند؛ چنانچه خصوصیت مزبـور موجـود نباشد، مفهوم خاص فلسفی از منشأ خاص انتزاع نمیشود و انتزاع آن مستلزم ترجیح بدون مـرجح و باطل است ؛ به عنوان مثال، معنای امکان، خصوصیت مشترکی است که از مناشی انتزاع، منتـزع میشود.
٢. مرحوم سبزواری با نظر صدرالمتألهین در تحقق خارجی وجود رابطی و محمولی معقول ثـانی فلسـفی، مخـالف است و به نظر وی، پذیرش دیدگاه صدرالمتألهین سبب هدم بسیاری از قواعد فلسفی همچـون قاعـده «ثبـوت شیء برای شیء فرع ثبوت مثبت له است و نه فرع ثبوت ثابت » میشود و محمـولهـای عـدمی اگـر در خـارج موجود باشند، تسلسل لازم میآید و اینکه حمل ، اتحـاد در وجـود اسـت و اتحـاد در فرضـی محقـق اسـت کـه وجود واحد برای موضوع ثابت باشد و به این دلیل است که اهل تحقیـق عقیـده دارنـد در طـرف موضـوع، ذات معتبر است و آنچه در محمـول اعتبـار دارد، مفهـوم اسـت ."