چکیده:
آیا حوزهای فراتر از عقل که منطقناپذیر و احکامش ضد عقل باشد، وجود دارد؟ این پرسش همواره عرفان را به رویارویی در برابر فلسفه فراخوانده است. ازاینرو دو حوزه «عقل» و «طور ماورای عقل» و نسبت بین این دو همیشه موردتوجه عرفا، عرفانشناسان و دینپژوهان در غرب مسیحی و شرق اسلامی بوده است. ملاصدرا و کییرکگور میپذیرند که عقل منبع معرفتی کامل برای درک حقایق نیست. کییرکگور در مواجه با پارادوکس موجود در سپهر دین حکم به توقف عقل میدهد. ملاصدرا قلمروهای ادراکی و حوزههای معرفتی را در هر دو حوزه عقل و طور ورای آن، دارای هماهنگی و انسجام میداند. کییرکگور زیست اندیشوری است که در تقسیمبندی خویش از مرحلههای زندگی، سپهر دین را فراتر از اخلاق، عقل و زیباییشناسی برشمرده است. از دیدگاه ملاصدرا و کییرکگور سپهر دین و طور ورای عقل دارای هویتی رازآلود و تمثیلی است؛ تمثیلی که زبان شعری و ساختهای ادبی نیست بلکه یک طرز خاص از تفکر و یک روش خاص برای نیل به معرفت است. در این مقاله به بررسی همسانیها و ناهمسانیهای این دو شیوهی زیست (سپهر دین و طور وراء عقل) از نگاه این دو پرداختهشده است.
خلاصه ماشینی:
بررسی ارتباط «طور ورای عقل» ملاصدرا و «سپهر دین» کییرکگور محمودرضا صدرایی 1 - عباس حاجیها 2 اکبر گلی ملکآبادی(((- سید علی علمالهدی(((( چکیده آیا حوزهای فراتر از عقل منطقناپذیر وجود دارد که احکامش ضد عقل باشد؟ این پرسش همواره عرفان را به رویارویی در برابر فلسفه فراخوانده است؛ ازاینرو، همیشه عرفا، عرفانشناسان و دینپژوهان در غرب مسیحی و شرق اسلامی به دو حوزه «عقل» و «طور ماورای عقل» و نسبت بین این دو توجه داشتهاند.
۲- نسبت عقلانیت و «طور ورای عقل» در معرفتشناسی صدرایی از دیدگاه ملاصدرا حوزه معرفتی و شناختی «طور ماورای عقل» و مجموعه معرفتهای این حوزه با عقل دسترسپذیر نیست و بهگونهای دیگر (مثلا ازطریق قلب یا وحی) برای انسان حاصلشدنی است.
۴- مقایسه دیدگاه ملاصدرا و کییرکگور میتوان مهمترین شباهت میان تفکر ملاصدرا و کییرکگور را اینطور بیان کرد: هر دو متفکر میپذیرند که عقل، منبع معرفتی کامل برای درک حقایق عالم نیست و در حوزه طور ماورای عقل و سپهر دین حقایقی وجود دارد که از دسترس عقل خارج است.
مهمترین شباهت میان تفکر ملاصدرا و کییرکگور این است که هر دو متفکر میپذیرند که عقل، منبع معرفتی کامل برای درک حقایق عالم نیست و در حوزه طور ماورای عقل و سپهر دین حقایقی وجود دارد که از دسترس عقل خارج است.