چکیده:
این پژوهش دارای دو هدف اصلی است؛ اول، رتبه بندی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در هر صنعت بر اساس معیارهای ارزیابی عملکرد و دوم، مقایسه معیارها و در نهایت تعیین بهترین سنجه در ارزیابی عملکرد. در راستای هدف اول، نسبت های مالی سنتی، نوین و همچنین ارزش اقتصادی به عنوان معیارهای ارزیابی عملکرد برای 142 شرکت (1846 سال - شرکت) طی دوره 13 سال (طی سال های 1380 تا 1392) محاسبه شدند. سپس، شرکت های مورد مطالعه بر اساس هر یک از سنجه های مالی به صورت جداگانه و با استفاده از تکنیک TOPSIS و به کمک روش آنتروپی شانون رتبه بندی گردیدند. در پایان، رتبه بندی نهایی بر اساس تجمیع نسبت های مزبور نیز صورت پذیرفت. یافته های مطالعه نشان داد هنگامی که نسبت های سنتی، نوین و ارزش اقتصادی به تنهایی استفاده می شوند، به ترتیب یکی از شرکت های متعلق به صنعت قند و شکر، صنعت استخراج کانی فلزی و صنعت خودرو و ساخت قطعات رتبه اول را به خود اختصاص می دهند، اما هنگامی که تجمیع نسبت های مزبور مورد استفاده قرار گیرد، یکی از شرکت های متعلق به صنعت خودرو و ساخت قطعات حائز رتبه اول است. به منظور دستیابی به هدف دوم پژوهش، فرضیه های مربوط به تعیین با اهمیت بودن تفاوت شاخص های نزدیکی نسبی شرکت ها، بین معیارهای مالی سنتی، نوین و ارزش اقتصادی و همچنین تعیین وجود رابطه و تاثیر بین معیارها با رتبه بندی کل انجام گرفت. در نتیجه از آزمون های فریدمن، ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون چندمتغیره استفاده شد. نتایج مطالعه نشان داد که TOPSIS تکنیک مناسبی برای رتبه بندی شرکت هاست و بین شاخص های نزدیکی نسبی معیارهای مالی سنتی، نوین و ارزش اقتصادی اختلاف معنادا ر وجود دارد. افزون بر این، نسبت های مالی نوین و ارزش اقتصادی با یکدیگر رابطه معنادار دارند، ولی این دو نسبت با نسبت های سنتی رابطه معنا داری ندارند. هم چنین، نسبت های نوین، به رتبه بندی کل معیارها نزدیک تر است.
خلاصه ماشینی:
"از آنجا که تاکنون، رتبهبندی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و بررسی معیارهای ارزیابی عملکرد با استفاده از تکنیک چندشاخصۀ TOPSIS 1 انجام نشده Technique for Order Performance by Similarity to Ideal Solution (TOPSIS) است، این مقاله میتواند به پیشبرد دانش در این زمینه نیز کمک کند، زیرا یکی از قابلیتهای این تکنیک این است که ویژگیهای مختلف کمی و کیفی را به گونۀ همزمان در مدل رتبهبندی، در نظر میگیرد.
روش پژوهش این پژوهش به رتبهبندی و ارزیابی عملکرد شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران با توجه به معیارهای مالی عملکرد سنتی، نوین و ارزش اقتصادی میپردازد، بنابراین جزء پژوهشهای کمی قلمداد میشود و از طرح پژوهش «پس از واقعه» استفاده میکند.
این نسبتها از بهترین معیارهای اقتصادی برای ارزیابی عملکرد شرکتها هستند و در پژوهشهای شن و همکاران [52]، حجازی و حسینی [7: 251]، صالحآبادی و احمدپور [13: 266] و سعیدی و ابوجعفری [12] نیز مورد استفاده قرار گرفته و طبق رابطههای (13) تا (16) محاسبه شده است.
آزمون فرضیۀ دوم به بررسی تعیین رابطه و تأثیر هر یک از معیارهای مالی سنتی، نوین و ارزش اقتصادی بر رتبهبندی کل برای ارزیابی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخت.
اهمیت این پژوهش به شرح زیر است: 1- برای اولین بار در ایران، اولویتبندی عملیات شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را بر اساس «مدل چندبعدی» تکنیک ریاضی TOPSIS بر اساس تجمیع معیارهای مالی سنتی، نوین و ارزش اقتصادی ارزیابی عملکرد نشان داد."