چکیده:
روستاها به عنوان نخستین هسته ها و مراکز سکونتی انسان ها پس از دوره غارنشینی تاکنون در اشکال مختلف به حیات خود ادامه داده اند. در چند دهه اخیر تحت تاثیر برخی عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور شاهد مهاجرت روزافزون روستاییان به شهرها و در پی آن گسترش شهرنشینی و زوال جوامع روستایی در کشور بوده است. از این رو توجه به زیستگاه روستایی در ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است و برای حفظ ساختار زیستی و معیشتی آن به اقداماتی جهت بهبود کیفیت زیست و اسکان روستاییان نیاز است. قبل از هرگونه عمل در زمینه مسائل روستایی، پژوهش در مورد ساختار اجتماعی، اقتصادی و کالبدی روستا و به پیروی از آن شناخت جنبه های گوناگون زندگی و فضای زیستی روستاییان ضروری به نظر می رسد. روش تحقیق، این تحقیق جزو تحقیقات پیمایشی می باشد. قلمرو مکانی این تحقیق روستاهای استان لرستان در سه پهنه آب و هوایی متفاوت می باشد. در این پژوهش، به شناخت و دسته بندی اشکال مختلف خانه و الگوهای رایج ساخت در محدوده مورد مطالعه، اشاره می گردد و به دنبال آن از لحاظ قدمت و شیوه سکونت در روستا های استان لرستان، به گونه شناسی خانه های روستایی درقالب سه گونه خانه های روستایی با سابقه کوچ نشینی، خانه های روستایی با قدمت دهقانی و خانه های متاثر از الگوهای شهری پرداخته می شود. نتایج این تحقیق می تواند برنامه ریزان و طراحان را به ارائه طرح هایی صحیح در زمینه بهبود کیفیت خانه روستایی و چگونگی استفاده به جا از امکانات موجود یاری رساند.
خلاصه ماشینی:
از این گونه روستاها با توجه به اهمیت قرارگیری و افزوده شدن به ارزش مکانی خانه در صورت استقرار درکنار راه اصلی میل به ساخت بنا در دو سمت جاده بسیار زیاد است و این باعث می شود تا روستایی هایی که در این شرایط قرار دارند گسترش خطی داشته باشند.
جدول ٣ - ویژگی های بخش مسکونی فضاهای بسته و نیمه بسته در خانه های روستایی استان لرستان ویژگی های فضای بسته و نیمه بسته خانه ها روستاهای عشایری اسکان یافته روستاهای با قدمت دهقانی ویژگی های بخش مسکونی شامل ایوان ، اتاق های زندگی و پذیرایی از مهمان ؛ وجود ایوان به عنوان عامل واسط میان فضاهای این بخش از بنـا بـا حیـاط ؛ اسـتقرار بخـش مسکونی در مناسب ترین موقعیت بسترخانه ؛ جهت گیری مناسب خانه بـا توجه به شرایط اقلیمی و طبیعی منطقه ؛ استفاده از مصالح مرغـوب تـر و اجرای بهتر در ساخت این بخش از بنا؛ ساخت بخش مـسکونی قبـل ازسایر قسمت های دیگر خانه و شکل گیری سایر عناصر بنا به مرور زمان ؛ استقرار هم سطح با حیاط ، بلندتر از آن (با اختلاف چند پله ) و در مواردی بر روی زیرزمین ، با توجه به شرایط طبیعی منطقه ؛ عدم وجود بازشو بـه معابر و تأمین نور از فضای باز خانه ؛ گسترش به صورت سـاخت عرصـه مشابه در بخش دیگری از حیاط .