چکیده:
مجموعه هزار قضاوت یا مادیان هزار دادستان (Mādayān ī hazār dādestān)، یکی از مهم ترین منابع تاریخ اجتماعی ایران ساسانی است. این کتاب احکام، فتوا و اسنادی را در بر دارد که در دعاوی و دادرسی های حقوقی صادر شده است، یعنی حقوق مدون نیست بلکه مجموعه ای از احکام حقوقی است، چنین متن هایی به عنوان کتاب راهنما در جریان قضایی به کار می رفت.
اصطلاح حقوقی «sālārīh: سالاری» که در مجموعه هزار قضاوت، دیده می شود، این جایگاه را به مرد اختصاص می دهد و وظایف حقوقی او را مطرح می کند.
اکنون مساله مقاله این است، آیا زن نیز در دوره ساسانی در مقام سالاری قرار گرفته است؟ اگر ایفاگر نقش سالاری بوده است، روند رسیدن به جایگاه مدیریتی زن را در احکام مادیان هزار دادستان چگونه می توان دریافت؟
با بررسی احکام موجود دریافتیم که چگونه زن به جایگاه سالاری رهنمود شد و چگونه در این مقام شایستگی خود را نشان داد و آن را برای خود حفظ کرد. احکامی در این متن حقوقی ارزشمند وجود دارد که بیانگر سالاری زن در خانواده، آتشکده، اداره اموال موقوفه و مدیریت اموال مشترک زناشویی در دادرسی های قضایی عهد ساسانی است.
The Book of A Thousand Judgement ( Mādayān ī hazār dādestān) is one of the most important sources for social history of Sassanid Iran. This book contain sentences، judjment and other documents that have been issued in the claims and legal proceeding. This book is not a law-code. It is a collection of legal cases. Such legal texts were made to serve as manuals of judicial proceeding.
Legal term guardianship ( sālārīh) can be seen in the collection of thousands of judgments، this position is assigned to man and propound his legal duties.
Now the questions is article: Is the woman in the Sassanid period in position guardianship?
If a woman had role guardianship، how did she arrive to this position and how do find out about process arrive to position woman managerial in the collection of thousands of judgments?
By review existing sentences، we will find out، that how did a woman guidance to this position of guardianship and how did she show his competence in this position and it preserve for himself.
There are sentences in the legal text value that represent guardianship of women in the family، fire، property management and property management marital endowment in judicial proceedings Sassanid era.
خلاصه ماشینی:
"اکنون این پرسش پیش میآید کـه حدود اختیارات شوهر تا چه اندازه بوده ؟ و با وجـود اهمیـت سـالاری در عهـد باسـتان ، اگـر شوهر زن را طلاق میداد، تکلیف سالاری او چگونه بود؟ یکی از اختیارات قانونی شوهر که بازماندة رفتار زورمدارانۀ مرد سالاری بوده است ، اینکـه شوهر میتوانست برای زن خود درخواست قیمومت بدهد.
اینکه زن همیشه باید یک سالار و سرپرسـتی مـیداشـت تـا بـه جـای او تصـمیم بگیـرد، نشان دهندة اقتدار پدر سالاری و شوهر محوری است ؛ اما زنان تسلیم نمی شوند و با توانمنـدی تلاش میکنند تا گره های کور پیچیده بر دست و پایشان را باز کنند.
در حکم سوم قانونگذار برای چاره و علاج واقعه ای که تغییری بنیادین در پـی دارد، حکـم دیگری صادر میکند: اگر در روند موروثی شدن ، سالاری به دختـر برسـد یـا پـدری سـالاری آتشکدة خانوادگی خود را به دختر بدهد، به محض ازدواج دختر، سالاری آتـش بـه شـوهر او منتقل خواهد شد: (3 ud abāgānlgyāg-ēnibišt ku,ka ātaxš pad sālārlhoduxt lxwēš (9) dahēdud duxt šoykun- ēdandar ošoy barēdud ka-š šoyaz zanlhbe hilēd (10) ayābbe mlrēdēn kusālārlhānohbe mānēd ayābabāzobun šawēd saxwan (11) ud pahikārpad-iš nigerldan.
٦) دربارة موروثی شدن سالاری آتشکده و اموال موقوفه ، این نتیجه به دست آمد کـه وقتـی ادارة آتشکده از پدر به دختر رسید، اجرای آن ، پای دختران و زنان جامعۀ عهد ساسـانی را بـه جایگاه مدیریتی باز کرد.
پـس هـر زنی که به طور موروثی سالاری آتشکده به او مـی رسـید، بـا ازدواج آن سـالاری را بـه شـوهر / منتقل میکرد تا مردان نیندیشند با این قانون مقام سالاری آن ها گرفته میشود."