چکیده:
کانونهای روستایی در قامت اولین صورت از اجتماعات انسانهای یکجانشین در طی تاریخ و به ویژه از آغاز جنبش مدرنیسم به این سو، فرایندهای تحول و تکامل بسیاری را در عرصههای اقتصادی، اجتماعی و کارکردی خویش تجربه نمودهاند. یکی از مهمترین اینگونه تغییرات، دگرگونی در سیما و کالبد فیزیکی روستاها میباشد؛ که متناسب با شرایط و مقتضیات زمان و مکان و نیز در راستای نحوهی گذران معیشت و ساختار فرهنگی روستاییان تحول و توسعه عمدهای را پذیرا گشته است. در کشور ما به دنبال انجام دگرگونیهای وسیع اجتماعی در دهه چهل و بعد از آن با انقلاب اسلامی 57 و به تبعیت از آن رسوخ شیوه زندگی شهری به نواحی روستایی شاهد تغییرات وسیع در فضای کالبدی و نوع معماری روستاها بودهایم. در این تحقیق که به شیوه توصیفی- تحلیلی و با رویکرد تاریخ نگاری انجام گرفته است، تلاش است، با انجام مطالعات وسیع میدانی و کتابخانهای به بررسی و شناخت نوع معماری مساکن و روند تحولات کالبدی نواحی روستایی شهرستان ممسنی با موردشناسی روستای چمگل از آغاز برپایی این روستا تاکنون بپردازد. نتایج تحقیق بیانگر این مطلب میباشد که روستای مورد مطالعه تحت تاثیر عوامل اجتماعی و اقتصادی و نیز متناسب با دورههای زمانی، نوع خاصی از شیوهی معماری در زمینه ساخت مسکن را تجربه نموده است. در این راستا تحول در شیوه معیشت روستاییان به ویژه افزایش درآمد و قدرت خرید خانوارهای روستایی، افزایش ارتباط روستاییان با شهرهای همجوار و بالاخص ارائه وام نوسازی مسکن از سوی بنیاد مسکن نقش برجستهای را در تحول مساکن روستای چمگل ایفا نمودهاند.
Rural communities evolve during history and particularly Modernism evolve many processes in spatial economic، social and functional experience. One of important changes in physical anatomy and countryside is that proportionate with the conditions and requirements of the time and place and also in line with method living and cultural structure of rural development it has evolved in many ways. In Iran، we has experienced changes in 1341 and then with the Islamic Revolution in 1357، the way of life in rural areas have seen vast changes in the atmosphere and the type of skeletal architecture. The study use descriptive-analytical approach and tries to review the documents and studies which investigating track time to identify and analyze different factors of changing process and time indigenous architecture to form special dwellings in Chamgol village in the central part of town Noorabad-e-Mamasani. Research analyzed formation of historical process of vernacular architecture and modern village sought to recognition of factors effective on development of village dwellings architecture. For collecting information، different Methods of library research and especially large operations track with interview، observation، photos and survey was used. In this regard، transformation in the method and the type of livelihood activities and also the rise in rural income and purchasing power of households has been focused as important factors. The study made comparison quality of homes and the design and structure with urban areas. Of course the increase in communication between rural parts and cities have also their affecting role in evolution of spaces and house in rural areas.
خلاصه ماشینی:
به گونه ای که از زمان برپایی روستاها در کشور تا سال ١٣٤١ روستاییان به طور خودجوش ، به شیوه مشارکتی ، بدون برنامـه ریـزی و حمایـت نهادهـای دولتـی و بـا بهره گیری از مصالح محیطی در دسترس اقدام به ساخت منزل مسکونی خود می نمودند، اما در دهه های اخیر با رسوخ فرهنگ نوسـازی و ورود جریان صنعتی شدن به درون کشور و نیز تلاش دولت ها در جهت ساماندهی و توسعه ی عرصه های شهری و روستایی کشور بـا برنامه های از قبل تدوین شده ، در شیوه ی ساخت و ساز مساکن روستایی تحول فراوانی به وجود آمده است .
در این پژوهش که با رویکرد توصیفی – تحلیلی انجام شده است ، تلاش شده با مرور بر اسناد و مطالعات کتابخانـه ای و میـدانی ضـمن بررسی دوره های زمانی به شناسایی و تحلیل عوامل مؤثر بر روند تغییر و تحول معماری بومی و به ویژه اشکال مساکن روستای چمگل از توابع بخش مرکزی شهرستان ممسنی پرداخته شود.
/ تصویر ٢- نمای کلی از سایت قدیم روستا در دوره دوم ، محصور در پایین دست و فضای تحت کنترل (٤٢-١٣٢٥) / / تصویر ٣ و ٤- شکل و نوع مساکن روستایی چمگل در دوره سوم با استفاده از مصالح بومی و روند تحولی آن (٤٢-١٣٢٥) 9922 دوره سوم ) تغییر در شیوه زندگی این دوره که به مدت ١٥ سال (١٣٤٢ تا ١٣٥٧ هجری شمسی ) طول می کشد، تغییرات اساسـی در شـیوه زنـدگی و بـه تبـع آن شـیوه ساختمان سازی درون روستا به وجود آمده است و دلیل عمده آن انجام اصلاحات ارضی و سرازیر شدن درآمد ناشی از تولید محصولات کشاورزی به حساب روستائیان بوده است .