چکیده:
پژوهش حاضر با تاکید بر ماهیت جهانی و سرشت بینارشته ای مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی و بـا کاربست نقد کهن الگویی به بررسی خاستگاه کهن الگویی مشترک در اشعار دو شاعر معاصر ایران و عرب ؛ اخوان ثالث و عبدالوهاب البیاتی پرداخته و نشان می دهد که چگونـه ادبیـات ملـل مختلفـی چون ایران و عراق در عین تفاوت های زبانی ، جغرافیایی ، سیاسی و فرهنگی به جهت برخورداری از شالوده های مشترک کهن الگویی «از وحدتی انـدام وار و انسـجامی یگانـه »١ برخوردارنـد و چگونـه اندیشه های آدمیان در بنیاد به یک سرچشمه می رسد. به منظور ارائة نمونة عملی ؛ مقاله با تمرکـز بـر کهن الگویی آنیما با رویکردی تحلیلی ـ تطبیقی و روشی استقرایی ، جلوه ها و نمودهای مشترک آنیما که به صورت ناخودآگاه در آفرینش این دو اثر ادبی موثر بوده اند را مورد واکاوی قرار داده و برخی بن مایه های موجود دو متن را به پیش نمونه یا همان ژرف ساخت کهن الگویی آن تاویل می کند. هدف این پژوهش نه تنها ارائة تحلیلی روانکاوانه که ساخت شکنی دو شاهکار ادبی معاصر ایران و عـرب با دیدی تحلیلی ـ تطبیقی و نیز نشان دادن ظرفیت های نقـد کهـن الگـویی در مطالعـات سنجشـی و تطبیقی و همگرایی نقد ادبی و ادبیات تطبیقی می باشد. برآیندی که از این بررسـی بـه عمـل آمـده ، نشان می دهد با وجود برخورداری هر دو متن از شالوده های کهن الگویی مشـترک ، شـعر البیـاتی از بن مایه های کهن الگویی عمیق تری بهره مند است .
خلاصه ماشینی:
"(اسوار ١٨١) با توجه به آنچه گفته شد، هدف مشخص پژوهش ، یافتن پاسخی بسامان برای ایـن پرسش بنیادین است که چگونه الگوی مشترکی چون آنیمـا مـی توانـد مبنـای مشـترک حجم قابل تـوجهی از اشـعار دو شـاعر از دو فرهنـگ و نـژاد مختلـف و بـا مرزهـای جغرافیایی ، سیاسی و زبانی متفاوت را تشـکیل دهـد و اینکـه اساسـا چگونـه مضـمون کهن الگو می تواند مبنای مطالعات تطبیقی قرار گیرد و با ذکـر شـواهدی سـعی دارد بـه شکلی گذرا این قابلیت را در چند نمونة ادبی بررسی کند: آنچه تحقیق در این زمینه را ضروری می نماید، افزون بر بازیـابی ظرفیـت هـای نقـد کهن الگویی در مطالعات ادبیات تطبیقی و اهمیت این روش در شناخت زیرساخت های مشترک برخی از شاهکارهای بزرگ ادبی جهان ؛ بازخوانی ، بازاندیشی و ژرف نگـری در دیوان دو تن از نام آورتـرین شـاعران معاصـر ایـران و عـرب از چشـم انـدازی جدیـد، خوانش ، تحلیل ، و برخوردی جدید با این متون و برکشیدن معنایی تازه و مـورد سـؤال قرار دادن معانی پیشین است ."