چکیده:
فضل الرحمان (د 1988) را می توان یکی از اصیل ترین و تاثیرگذارترین نواندیشان دینی مسلمان در قرن بیستم دانست. سنگ بنای اندیشه اصلاح گرایانه فضل الرحمان رویکرد نوگرایانه او به قرآن است و تاریخ در قرآن شناسی او جایگاهی ویژه دارد. رویکرد تاریخی فضل الرحمان به قرآن هم در دریافت او از ماهیت وحی قرآنی، هم در نگرش او به فرایند فهم و تفسیر قرآن، و هم در نگاه او به روش شناسی مطالعه قرآن بازتاب یافته است. در مقاله حاضر اهمیت نگاه تاریخی در این سه حوزه از نگاه فضل الرحمان و نتایج آن نشان داده شده است. فضل الرحمان در بحث از ماهیت وحی بر اوضاع و احوال زمانه پیامبر(ص) تاکید کرده که برای تفسیر قرآن در دوره جدید «نظریه دوحرکتی» را مطرح ساخته و در مطالعات قرآنی از رویکرد نقد تاریخی در برابر تحلیل ادبی دفاع کرده است.
خلاصه ماشینی:
"١١ در این قسمت از مقاله ، به این مبنای بنیادین در اندیشه فضل الرحمان و آراء او درباره برخی از مفاهیم محوری در اندیشه اسلامی ، به ویژه وحی و تفسیر قرآن ، خواهم پرداخت و هم چنین ارزیابی او را از روش شناسی مطالعات قرآنی در غرب و رهیافت های برخی محققان غیرمسلمان به اسلام بررسی خواهم کرد.
آنجا که اطلاعاتی درباره بافت نزول آیه نبود، چه باید کرد؟ اگر درباره مسأله ای اساسی آیه یا حدیث معتبری وجود نداشت ، چگونه باید به حل آن مسأله در جوامع اسلامی پرداخت ؟ اگرچه باید پذیرفت که چنین اشکال هایی بر این روش پیشنهادی فضل الرحمان وارد است ، این واقعیت را هم باید در نظر گرفت که فضل الرحمان بیش از هر چیز در پی ایجاد نوعی روش شناسی برای فهم و تفسیر قرآن (و سنت ) بوده است و شاید دغدغه ای برای پیشبرد فقه اسلامی، به معنای دقیق و تخصصی کلمه ، و تبیین نظریه ای جدید در اصول فقه نداشته ٢٦ است .
٣٩ گذشته از این اظهارنظرها، نگاهی دقیق تر به نوشته های فضل الرحمان در حدود زمان انتشار کتاب مضامین اصل ی قرآن نشان می دهد که یکی از دغدغه های فکری او در آن سال ها عرضه پاسخی جامع از جانب محققی مسلمان به نظریه جان ونزبرو در دو کتاب مشهورش و نوشتن نقدی بر روش او بوده است ، تا جایی که به نظر می رسد او از تألیف کتابی با این عنوان ، بیش از هر چیز، رد و نقض ادعاهای ونزبرو را در نظر داشته است .
Saeed, Abdullah, "Fazlur Rahman: a framework for interpretation of the ethico-legal content of the Qur’an", in Modern Muslim intellectuals and the Qur’an, Suha Taji-Farouki (ed."