چکیده:
یکی از مهم ترین مراکز پزشکی در جهان اسلام، دارالشفای «ربع رشیدی» بوده که میتوان آن را بزرگ ترین مجموعه موقوفی، علمی، آموزشی و مذهبی ایران عصر ایلخانی (654-750) دانست. این دارالشفاء درواقع بیمارستان و مکانی برای پذیرش و درمان بیماران، آموزش پزشکی و تهیه مواد مختلف دارویی بوده است. در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی سازمان دارالشفای ربع رشیدی از جنبههایی چون ساختار مدیریت، نظام مالی، وظایف و کارکردهای درمانی و آموزشی بررسی شده است. نتایج این بررسی نشان می دهد که دارالشفای ربع رشیدی با برخورداری از پشتوانه مالی مشخص و مستقل، بسیاری از کارکردهای بیمارستانهای امروزین، مانند استفاده از روش های آموزشی بالینی و نظری را به صورت هم زمان، متناسب با امکانات آن عصر دارا بوده است؛ نیز این دارالشفاء از طریق ایجاد ارتباط نزدیک با مجامع و مراکز علمی سرزمینهای دیگر به ویژه هند و چین، در اقتباس و انتقال دستاوردهای علمی و پژوهشی اطبای آن نواحی به ایران موثر بوده است.
خلاصه ماشینی:
١١٧ بررسی و مطالعه اسناد و منابع تاریخی نشان میدهد که دارالشفای ربع رشیدی بر سایر مراکز درمانی ادوار قبل و بعد از ایلخانی از برخی جهات مزیت داشته است ؛ در این مرکز درمانی، دانش پژوهان و پزشکان علاوه بر مداوای بیماران ، به تدریس و آموزش حرفه خود به دیگر طالبان این رشته و تحقیق و پژوهش در قلمرو علوم پزشکی نیز میپرداختند.
٣. دارالشفای ربع رشیدی سازمان دارالشفای ربع رشیدی، برای نیل به اهداف تعیین شده در حوزه سلامت ، از بخش های مختلف با کارکردها و وظایف جداگانه در حوزه مدیریت ، نظام مالی، استخدام کارکنان ، خدمات درمانی و بهداشتی، آموزش و پژوهش ، حقوق گیرندگان خدمت ، بهداشت محیط ، بخش دارویی، نظام جبران خدمات پزشکان و پیراپزشکان و کاخ داری تشکیل یافته ٩ بود که در ادامه به بررسی و شرح هر کدام پرداخته خواهد شد.
از یک سو وسعت طرح ربع رشیدی، برنامه های دقیق احداث و نظارت بر ساختمان و بناهای وابسته بدان ، نظم و ترتیب در اداره تشکیلات ، سازندگی و وسعت عمل که در متن وقفنامه بدان اشاره شده و هم چنین بررسی مکاتبات رشیدی نشان میدهد تمرکز امور در دست رشیدالدین به عنوان یک شخصیت علمی، نظارت مستقیم وی بر فعالیت های مرکز یادشده ، استفاده وی از موقعیت سیاسی خویش و کرسی وزارت و هم چنین دسترسی به منابع مالی سرشار نهاد وقف ، مهم ترین عامل در شکوفایی ربع رشیدی بوده ، که میتوان از آن به عنوان یکی از ارزشمندترین مجموعه های آموزشی ایران پس از حمله مغول که نقش انکارناپذیری در احیای فرهنگ و حیات علمی ایران در آن دوره داشته ، یاد کرد.