چکیده:
باتوجه به فقدان ثمربخشی کافی برنامه های توسعه ملی با رویکرد بخشی در دستیابی به توسعه متعادل، گذار از یک نظام برنامهریزی متمرکز به یک نظام برنامهریزی غیرمتمرکز اجتناب ناپذیر است. این پژوهش به طرح نمونه ای از شیوه برنامهریزی و تحلیل منطقهای اقتصاد ملی، (مورد استان قم) میپردازد.
روش تحقیق، تحلیلی-توصیفی مبتنی بر مطالعات اسنادی و عملیات میدانی است. در این مطالعه با بهره گیری از نظریه اقتصاد پایه و ضریب مکانی، از بین 72 رشته فعالیت اقتصادی استان (طبقه بندی ISIC)، 20 رشته فعالیت اقتصادی به عنوان مزیتهای نسبی منطقهای استان قم ممتاز و معرفی میگردند. از این بین، فعالیتهایی که از نظر سهم و رشد در تولید ناخالص داخلی استان جایگاه ویژهای دارند و میتوانند به عنوان موتور رشد اقتصادی استان عمل نموده و باعث افزایش تولید و صادرات استان قم گردند، عبارتند از: فعالیتهای ساختمان، فعالیتهای مذهبی- سیاسی، ساخت محصولات غذایی و آشامیدنی، ساخت مبلمان و مصنوعات دیگر، ساخت محصولات فلزی و فابریکی، ساخت سایر تجهیزات حمل و نقل، ساخت محصولات از لاستیک و پلاستیک و بالاخره آموزش عالی دولتی. فعالیت دباغی چرم و محصولات آن و فعالیت ساخت منسوجات (فرش، قالی و پارچه و ...) به عنوان دومین و هشتمین بخشهای صادرکننده با سهم قابل قبول در GDP استان می باشند که به دلیل عدم حمایت جدی دچار رشد نزولی شده و رشدی کمتر از رشد اقتصاد استان (به ترتیب رتبه 52 و 64 رشد) داشته و کند کننده رشد اقتصادی استان گردیده اند. همچنین مزیتهای منطق های ضعیف تری مانند دامداری و مرغداری، بهداشت و درمان خصوصی و فعالیت رستوران هم رشد کمتری از رشد GDP استان دارند، اما به دلیل سهم بیشتر در GDP استان، اثر کاهندگی بیشتری بر نرخ رشد تولید ناخالص داخلی استان وارد می نمایند. در خاتمه نیز برخی راهکارهای منطقهای گسترش سرمایهگذاری و تولید در مزیتهای نسبی منطقه ای قم ارائه می شود.
خلاصه ماشینی:
"جدول (٤) وضعیت و جایگاه سایر فعالیت ها در اقتصاد استان قم ردیف وضعیت گروه نام فعالیت های گروه تعداد سهم در GDP 1 گروه ب: سهم خوب- رشد بد عمده فروشی، خرده فروشی، تعمیر وسایل نقلیه و کالاها- خدمات واحدهای مسکونی شخصی- زراعت و باغداری- دامداری، مرغداری، پرورش کرم ابریشم و زنبور عسل و شکار- بهداشت و درمان خصوصی- ساخت منسوجات(A)- امور دفاعی- امور عمومی- رستوران- کرایه و خدمات کسب و کار- پست و مخابرات- دباغی و پرداخت چرم و سایر محصولات چرمی (A)- خدمات واحدهای غیر مسکونی 13 54 2 گروه ج: سهم بد- رشد خوب آموزش عالی خصوصی- ساخت فلزات اساسی- ساخت ماشین آلات و تجهیزات طبقه بندی نشده دیگر- خدمات دلالان مستغلات- ساخت چوب و محصولات چوبی(B)- ساخت کاغذ و محصولات کاغذی(B)- ساخت ماشین آلات و دستگاههای برقی طبقه بندی نشده - انتشار، چاپ و تکثیر رسانه های ضبط شده(A)- برق- مددکاری اجتماعی- هتل و خوابگاه(B)- بیمه - ساخت ابزار پزشکی، ابزار اپتیکی، ابزار دقیق و ساعت (A)- ساخت کک ، فراوردههای تصفیه نفت و سوخت هسته ای- حمل و نقل لوله ای- آموزش بزرگسالان خصوصی - نفت خام و گاز طبیعی- آموزش متوسطه :عمومیو فنی و حرفه ای خصوصی - جنگلداری- آموزش ابتدائی خصوصی(B)- باز یافت (A)- سایر واسطه گریهای مالی و فعالیت های جنبی آنها- راه آهن - ماهیگیری 24 3/5 ساخت پوشاک، عمل آوری و رنگ کردن خز(A)- دامپزشکی- آب- آموزش بزرگسالان دولتی- تأمین اجتماعی اجباری- سایر معادن- خدمات پشتیبانی و گروه د: سهم 3 انبارداری- ساخت ماشین آلات دفتری، حسابداری و محاسباتی- ساخت رادیو و ١٢ ٩/١ بد- رشد بد تلویزیون، دستگاهها و وسایل ارتباطی- ساخت محصولات از توتون و تنباکو- حمل و نقل آبی- حمل و نقل هوایی گروه ج: فعالیت های دارای سهم بد- رشد خوب فعالیت هایی که انتظار میرود به جهت داشتن رشد مناسب بتوانند سهم خود را در آینده ارتقاء داده و خود را در فهرست فعالیت های دارای سهم خوب قرار دهند."