چکیده:
در کشورهای در حال توسعه عمدتا اقتصاد دولتی رایج است و بخش زیادی از اقتصاد و سازمان ها تحت اداره دولت مرکزی هستند. این عامل باعث تمرکز اقتصادی می شود که از عمده نتایج منفی آن می توان به گردش و توزیع نابرابر ثروت در جامعه اشاره کرد، پس در این جوامع احتمال به وجود آمدن فشار اقتصادی و محرومیت اجتماعی که منشا فساد است، بیشتر می شود. به همین دلیل توجه به شاخص های مالی، کنترلی و نظارتی ضرورتی انکارناپذیر است و باید متناسب با رشد و گسترش اقتصاد، شاخص های نظارتی را تغییر داد و بهبود بخشید تا بتوان با تقلب مالی که یکی از اجزای ضربه زننده به اقتصاد است به بهترین شکل مواجه شد. در این میان شناسایی و اولویت بندی پارامترهای زمینه ساز تقلب مالی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مقاله با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با خبرگان، پارامترهای موثر بر تقلب مالی در کشور را شناسایی کرده و با استفاده از داده های جمع آوری شده از 388 پرسش نامه و به کارگیری تاپسیس فازی به اولویت بندی این پارامترها می پردازد. بر اساس نتایج حاصله، عدم استقلال واقعی بانک مرکزی، نبود سیستم نظارتی کارآمد و شفاف در دستگاه نظارتی و بازرسی مالی و چندین عامل دیگر به عنوان عوامل اصلی شناسایی شده و پیشنهادها و راهکارهایی برای پیشگیری از تقلب مالی ارائه شده است.
In the developing countries the central governments play mainly the major role in society. In these societies the distribution of wealth is not fairly that leads to economic hardship and social exclusion as the base of corruption. For this reason considering the financial، controlling and monitoring indicators are deniable. And it should change the controlling indicators according to economic development in order to fight against financial fraud as one of the economic picky component. In this manner recognition of effective parameters on financial fraud is absolutely essential. In this article by utilization of the related studies and interviewing with experts، the effective parameters on financial fraud were identified. Afterwards by using of collected data from 388 questionnaires besides Topsis fuzzy approach، these parameters were prioritized. According to the results the main causes of this problem are: the dependence of central bank، lack of efficient controlling and monitoring system besides other causes، which have been presented by a preventive methods and suggestions.
خلاصه ماشینی:
بازنگری در قوانین دولتـی و اتخاذ سیاست های پیشگیرانه و ضد تقلب در کنار تشدید مجازات متخلفان این حوزه از جملـه روش هایی است کـه در مطالعـه ای بـرای ایجـاد صـورت هـای مـالی قابـل اعتمـاد ارائـه شـده است (٢٠١٤ ,Mohameda and Handley-Schachelorb).
پارامترهای شناسایی شده و زمینه ساز تقلب مالی در ایران ردیف پارامتر معیار سنجش 1 خلأهای قانونی در نظام بانکی کشور 0/7463 2 عدم استقلال بانک مرکزی 0/8264 3 ضعف در بررسی و دقت عمل در صحت اعتبارات اسنادی در نظام بانکی 0/7371 4 عدم شفافیت اطلاعاتی (عدم وجود بانک اطلاعاتی مشتریان ) 0/7183 5 نبود نظام اطلاعاتی یکپارچه و متمرکزدرحوزه مالی و اقتصادی 0/3847 6 سوء مدیریت در نظام مالی 0/7560 7 نبود سیستم نظارتی کارآمد و شفاف دردستگاه نظارتی و بازرسی مالی 0/8362 ردیف پارامتر معیار سنجش 8 ضعف وجدان کاری و انضباط اجتماعی در مسئولیت های پذیرفته شده 0/4298 9 تعدد ارکان تصمیم گیری در نظام مالی کشور 0/3818 10 عدم اعتبارسنجی دقیق فعالان حوزه مالی و اقتصادی توسط دستگاه های ذیربط 0/7452 11 عدم توجه و اجرای عملی دستورات و فرامین مقام معظم رهبری 0/7158 12 تحریم سیستم بانکی کشورـ محدودیت بانکی و مالی 0/7104 13 شفاف سازی مقررات و کاهش بوروکراسی اداری 0/8164 14 نادیده گرفتن الزامات حداقلی و نگاه مبتنیبر سود در نظام بانکی 0/4502 15 وجود روابط ناسالم اداری در حوزه های مرتبط با مالی و اقتصادی 0/7463 16 دادن اختیارات و امتیازات ویژه به گروه های خاص 0/3105 17 نظارت بر مصرف بهینه تسهیلات 0/7100 18 عدم قاطعیت در برخورد با مفسدین اقتصادی 0/7409 19 تورم وافزایش هزینه های زندگی 0/3803 20 حضور پر رنگ دولت در اقتصاد و نقش تصدیگرایانه آن 0/7811 همان طور که در جدول بالا ملاحظه می شود معیارهـای شـماره ٥، ٨، ٩، ١٤، ١٦ و ١٩ از نظر خبرگان معیارهای بیاهمیت است ، بنابراین باقی معیارهای شناسایی شـده ، معیارهـای اصلی تلقی می شوند.