چکیده:
چرخندها جزء عوامل بیرونی آب و هوایی هستند که اصولا در مناطقی خارج از قلمرو جغرافیایی ایران تشکیل میشوند و با ورود به ایران اقلیم آن را تحت تاثیر خود قرار میدهند. چرخندها سامانههای همدیدی هستند که در آنها فشار هوا کم، جریان هوا صعودی و جهت وزش باد، پاد ساعتگرد است. به دلیل حرکات عمودی هوا در چرخندها، امکان پیدایش ابر، بارش و حتی توفان تندری فراهم میشود. هدف از این مطالعه بررسی فعالیتهای چرخندی و تحلیل مکانی و زمانی این سامانهها در سال 1382 خورشیدی است. مطالعه حاضر با استفاده از دادههای ارتفاع ژئوپتانسیل با استفاده از رویکرد گردشی به محیطی و با توجه به روش مقایسه با هشت همسایه مجاور در پنجره کرنل و آستانهی شیو ژئوپتانسیل که از مطالعات پیشین اقتباس شده است به شناسایی چرخندها در ترازهای 1000، 925، 850 ، 700 ، 600 و 500 هکتوپاسکالی و توزیعهای ماهانه و فصلی و بررسی مکانی آنها پرداخته است. نتایج بدست آمده نشان میدهد که در کلیهی ترازها چرخندها در زمستان بیشترین فراوانی را دارند و توزیع فراوانی آنها نسبت به دیگر فصول یکنواختتر میباشد؛ بیشترین تعداد چرخندهای شناسایی شده نیز در تراز 500 هکتوپاسکال رخ داده است و توزیعهای فصلی و ماهانهی چرخندها نیز در ترازهای مختلف ارائه شده است.
Cyclonic weather is among the external factors that are primarily formed in areas outside the geographical territory of Iran, and as they enter Iran, they affect the climate. Cyclones are synoptic systems in which the air pressure is low, the air flow is up, and the wind ascending in north hemisphere is anticlockwise. Because of the vertical movements of the air, the emergence of cyclonic cloud, rain, and even thunder storms is possible. The purpose of this study is an examination of cyclonic activities, as well as the spatial and temporal analysis of the statistical systems during the period 2003-2004. This study used geo-potential height data, applying the peripheral circulation approach, with respect to the adjacent neighbor method with eight neighbor kernel window limit and geo-potential gradient adapted from previous studies, to identify the spin levels in 1000, 925, 850, 700, 600 and 500 Hector Pascal and their monthly, seasonal and spatial distribution. The results indicate that in all spins the cyclones have the most frequency in winter, and the distribution of their frequency is more even as compared to other seasons; the highest number of detected cyclones in 500 level Hector Pascal and the seasonal and monthly distribution of rotate in various levels are also presented.
خلاصه ماشینی:
مطالعـه حاضـر بـا اسـتفاده از داده هـای ارتفـاع ژئوپتانسـیل بـا اسـتفاده از رویکـرد گردشی به محیطی و با توجه به روش مقایسه با هشت همسایه مجـاور در پنجـره کرنـل و آسـتانه ی شـیو ژئوپتانسـیل کـه از مطالعات پیشین اقتباس شده است به شناسایی چرخندها در ترازهـای ١٠٠٠، ٩٢٥، ٨٥٠ ، ٧٠٠ ، ٦٠٠ و ٥٠٠ هکتوپاسـکالی و توزیع های ماهانه و فصلی و بررسی مکانی آن ها پرداخته اسـت .
کارشناس ارشد اقلیم شناسی دانشگاه اصفهان تعداد چرخندهای شناسایی شده نیز در تراز ٥٠٠ هکتوپاسکال رخ داده است و توزیع های فصلی و ماهانه ی چرخندها نیـز در ترازهای مختلف ارائه شده است .
در این مطالعه با توجه به موقعیت خاص ایران و تاثیر پذیری از جریان های بیرونی به خصوص چرخندها؛ با استفاده از یک روش برون سو با توجـه بـه رویکـرد گردشـی بـه محیطی سعی شده است مراکز چرخند زایی که بر ایـران تـاثیر مـی گذارنـد در سـطوح مختلف جو شناسایی شوند و مورد تجزیه و تحلیـل قـرار گیرنـد .
داده ها و روش شناسی در این مطالعه برای شناسایی چرخندها در محدوده ی ٣٠ درجه ی غربی تا ٨٠ در جه ی شرقی و صفر تا ٨٠ درجه ی شمالی از داده های ارتفاع ژئوپتانسیل در ترازهای ١٠٠٠، ٩٢٥، ٨٥٠، ٧٠٠، ٦٠٠ و ٥٠٠ هکتوپاسـکالی اسـتفاده شـده اسـت .
هدف اصلی این پژوهش ، شناسایی چرخند های قوی با میانگین منطقه ای شیو فشار بیشتر از km١٠٠٠/m١٠٠ و بررسی زمانی و مکانی مراکز فراوانی آنها در سـال ١٣٨٢ شمسـی بوده است .