چکیده:
شهرهای سنتی و قدیمی ایران اصولا از دو بافت قدیمی و جدید تشکیل شده اند. از عمر این نوع بافت های قدیمی چند صدسال و گاهی بیش از یک هزار سال می گذرد، که اغلب دارای کوچه های تنگ و باریک و یادآور زندگی انسان های قبل از دوران صنعتی و عدم نفوذ وسایل نقلیه موتوری می باشند. عدم دسترسی های مناسب به واسطه پیچیدگی های بافت شهری، ناکافی بودن یا فقدان تاسیسات شهری و عناصر خدماتی، بی ثباتی و سستی مصالح ساختمانی که اغلب از خشت و گل می باشد، پیوسته مشکلات بزرگی را برای ساکنین خود به وجود آورده است. این مشکلات، بافت های قدیم شهری را به صورت مخروبه و پریشان درآورده و زندگی را برای ساکنین آن سخت نموده و آثار و نشانه های حیات در آنها بیشتر از دست رفته است. یکی از نمونه های بارز اینگونه بافت ها، بافت قدیمی شهر سبزوار است. از این رو در این پژوهش به مسائل
و مشکلات کالبدی عملکردی بافت قدیم سبزوار و کسانی که در این بخش سکونت دارند، پرداخته شده است. اغلب - عناصر شهری که دارای ارزش تاریخی زیادی هستند، در این بخش قرار گرفته است. این بخش در حدود 26351 نفر 281 هکتار دارد و به همین دلیل دارای اهمیت فراوانی است. هدف از این پژوهش شناخت بافت / جمعیت و وسعتی معادل 1 قدیم سبزوار، بررسی مسایل و مشکلات عملکردی کالبدی آن و ارائه راهکارهایی جهت بهسازی آن است. نوع تحقیق - کاربردی است و برای بررسی موضوع از روشهای تحقیق تاریخی و توصیفی تحلیلی استفاده شده است. دراین تحقیق - جهت کسب اطلاعات بیشتر، به تنظیم و تکمیل پرسشنامه مبادرت گردیده و تعیین حجم نمونه نیز از طریق فرمول کوکران صورت گرفته است. نتایج بررسی ها نشان می دهد، وجود معابر کم عرض و ناکافی، کمبود عناصر خدماتی و وجود
سکونت گاه های قدیمی و فشرده در بافت قدیم سبزوار، در محدودیت عملکردی کالبدی آن نقش زیادی دارد. با توجه به - نظریه های برنامه ریزی شهری به ویژه فرهنگ گرایی، می توان به این بخش از شهر توجه کرد. در پایان راه حل ها و راهکارهایی جهت بهسازی بافت قدیم سبزوار پیشنهاد شده است .
خلاصه ماشینی:
"/رضامستوفیالممالکی، مهسانوروزیان ١٤٧ جدول شماره ٢: مشکلات و امکانات عملکردی-کالبدی بافت قدیم سبزوار مموعلرفه یا مشکلات و محدودیت ها پتانسیل ها و امکانات فضاهای مسکونی - وجود ساختمان های مخروبه - متروکه و فرسوده بودن و رها شدن بخش وسیعی از بافت - فشردگی ساختمانها و نبود فضای باز بین آنها - پایین بودن درصد ساختمانهای دو، سه طبقه و بیشتر - بیش از ٦٣/٧ درصد واحدهای مسکونی بافت قدیم خشت و گلی است که در مقایسه با سطح شـهر، خیلـی بالاسـت (پـایین بودن کیفیت ابنیه ) - وجود تراکم کم ساختمانی (وجود ساختمان هایی با زیربنای کم و حیاط بزرگ ) - عدم هماهنگی ساخت و سازهای جدید بـا اجـزاء کالبـدی و معماری بافت - کاهش ارزشهای محله ای و سکونتی - نبود امکانات رفاهی و طراحی نامناسب داخلی ساختمان نظیر نبود چـاه فاضـلاب ، نبـود پارکینـگ ، نبـود سـرویس بهداشـتی (حمام )، آفتابگیر نبودن خانه ها - وجود سطوح تخریبی و متروکـه در نتیجـه امکـان اجـرای طرح های مرمت با آزادی عمل بیشتر - سست بودن زمین و امکان استفاده از سطوح زیـرین بـرای کاربری های غیرمسکونی - امکان ساماندهی فضا و کالبد - وجود ساختار محله ای - بازسازی های محدود انجام شده در بافت - بالا بودن درصد سـاختمان هـای یـک طبقـه در بافـت کـه امکان توسعه ساختمان های چند طبقه را فراهم می آورد - بالا بـودن متوسـط مسـاحت واحـدهای سـاختمانی کـه بـا تفکیک آنها می توان ساختمانهای بیشتری بنا نمود عملکردی (فعالیت ) - کمبود خدمات رفاه عمومی و نابسامانی عملکردهای شـهری اعم از فضاهای تفریحی، ورزشی ، فرهنگی و آموزشی و..."