چکیده:
هدف این مقاله اولویتبندی چالشهای سیاستگذاری محیطزیست در جمهوری اسلامی ایران بر اساس مدل مرحلهای جونز میباشد. با توجه به محدود و نارسا بودن ادبیات مکتوب در این حوزه، از روش کیفی، تحلیل نظرات خبرگان و ابزار مصاحبه و پرسشنامه برای تحلیل مسئله بهره میبریم. جامعه آماری صاحبنظران علمی- اجرایی کشور هستند که ابتدا با استفاده از روش نمونهگیری گلوله برفی تعداد 50 نفر از آنها انتخاب شدند. در مرحله اول گویهها از طریق پرسشنامه باز احصا شد و سپس در مرحله دوم بهصورت پرسشنامه بسته تنظیم و از 400 نفر از صاحبنظران خواسته شد که بر اساس طیف پنجگانه ریکرت میزان اهمیت هر گویه را اولویتبندی نمایند. یافتههای پژوهش نشان داد، عمدهترین چالشهای سیاستگذاری محیطزیست در ایران که منجر به افت شاخصهای کمی و کیفی منابع حیاتی کشور شده است؛ مربوط به مرحله اجرای سیاستهاست. عدم هماهنگی بخشی و میان بخشی، ناکافی بودن نظارت بر اجرای سیاستها و قوانین و نبود ضمانت اجرا سه چالش اصلی سیاستگذاری زیستمحیطی در ایران است.
خلاصه ماشینی:
"یافته هـای پـژوهش نشـان داد، عمـده تـرین چـالش هـای سیاسـت گـذاری محیط زیست در ایران که منجر به افت شاخص های کمی و کیفی منابع حیاتی کشور شده است ؛ مربوط به مرحله اجرای سیاست هاست .
با وجود انتقاداتی کـه توسط محافل رسمی علمی و اجرایی به آن وارد میآیـد، ایـن گـزارش هـا همچنـان سـنگ محک مناسبی برای سنجش میزان موفقیت سیاست گـذاری هـای زیسـت محیطـی اسـت کـه نتایج ملموس خود را به صورت شاخص عملکرد زیست محیطی نشان میدهد.
رتبه بندی اهمیت گویه ها در «چالش های مرحله شناخت مسئله و قرار گرفتن در دستورکار» گویه ها تعداد نمونه حداقل نمره حداکثر نمره میانگین رتبه ها اولویت دهی به مسائل پیش روی کشور عمدتا بر مبنای ملاحظات اقتصادی، سیاسی و امنیتی انجام میشود و به ملاحظات زیست محیطی کم توجهی میشود.
رتبه بندی اهمیت گویه ها در «چالش های مرحله مشروعیت بخشی به یک راه حل و یا تصمیم » گویه ها تعداد نمونه حداقل نمره حداکثر نمره میانگین رتبه ها تصمیم گیری در حوزه محیط زیست بر مبنای مصلحت اندیشی سیاسی و اجتماعی است و نه ملاحظات واقعی زیست محیطی.
این در حالی است که گویه «به دلیل کم توجهی بـه محـیط زیسـت و وجـود فشارهای خارجی ضمانت اجرای کافی برای سیاست های زیسـت محیطـی وجـود نـدارد» بـا رتبه ٧/٩١ کمترین اهمیت را نسبت به سایر گویه ها دارد.
رتبه بندی اهمیت گویه های «چالش های مرحله ارزیابی » گویه ها تعداد نمونه حداقل نمره حداکثر نمره میانگین رتبه ها سطح آگاهی زیست محیطی عموم ضعیف است و این مسئله منجر به کمرنگ شدن نقش نظارتی شهروندان و ضعف سیستم های دموکراتیک ارزیابی میشود."